Trinaesto poglavlje: značenje “Es-sevadul-eazam”

Jezičko značenje es-sevadul-eazam je većina ljudi. Međutim, značenje es-sevadul-eazama nije džemat većine običnih muslimana ili džemat onoga na čemu je većina muslimana. Zato jer su svi složni da oni čija se mišljenja u vjeri uzimaju u obzir da su to učenjaci i mudžtehidi, svejedno pridružili im se obični ljudi ili ne. Pa ako im se obični ljudi ne pridruže nema sumnje da se es-sevadul-eazamu uzima i računa po učenjacima koji su sposobni da vrše idžtihad u vjeri. A ako im se pridruže obični ljudi oni se ubrajaju u sevadul-eazam samo po tome što ih slijede u tome jer su oni koji nemaju znanja o Šerijatu.

Znači oni, obični ljudi moraju se po pitanjima vjere vraćati na učenjake. A ako bi se složili obični ljudi da se raziđu sa učenjacima u onome što su im oni odredili da je vjera time bi oni bili po brojnosti u većini zato što je broj učenjaka veomamali a broj neznalica ogroman. Pa kad bi i tako bilo ne postoji niko da je rekao u ovom slučaju da je slijeđenje džemata običnih muslimana obavezno a da su se time učenjaci odvojili od džemata i da je njihoav strana pokuđena po hadisu. Ne nego je obrnuto. Učenjaci su es-sevadul-eazam pa makar ih bilo malo a obični ljudi ako se raziđu sa učenjacima oni se smatraju onima koji su se odvojili od džemata i od es-sevadul-eazama. A ako se obični ljudi slože sa učenjacima to im je vadžib i vjerska obaveza.

Nakon ovoga razmisli dobro o greški onoga ko misli da je džemat zajednica muslimana pa makar sa njima i ne bio učenjak. Ovo pogrešno razumijevanje je prisutno kod običnih muslimanskih masa a to nije razumijevanje hadisa od strane učenih. Pa onaj ko je razumio ovo pitanje čiji je teren veoma klizav neka učvrsti svoje stopalo kako ne bi zalutao sa pravog puta, a Allah je onaj koji upućuje.

Razlozi negiranja i odbacivanja hadisa o podjeli Ummeta i vrste onih koji ga negiraju
Negiranje hadisa podjele Ummeta i izazivanje sumnje u njega je rezultat mnogih razloga koji se uglavnom vraćaju na stanje onoga koji zastupa ovaj stav. Glavni razlog onih koji zauzmu ovakav stav proizilazi iz četiri vrste džehla: džehla o Allahovim sunetima (zakonima), džehla o šerijatskim tekstovima Kur'ana i Sunneta, džehla stvarnog stanja Ummeta u kojem se nalazi i džehla o predajama selefa ovog Ummeta.

Što se tiče džehla o Allahovim sunnetima (zakonima) kaže Uzvišeni u prevodu značenja: “A da je Gospodar tvoj htio, sve bi ljude sljedbenicima jedne vjere učinio. Međutim, oni će se uvijek u vjerovanju razilaziti”. (hud 118) – A oni kojima se Allah smilovao su Ehlu Sunne.

A što se tiče džehla o šerijatskim tekstovima da će se ovaj Ummet podijeliti na mnogo skupina od kojih će samo jedna biti spašena skupina, oni su prenešeni u mutevatir predaji a o tome je bilo govora u prethodnim poglavljima.

A džehl o stvarnosti u kojoj se nalazi islamski Ummet, pa zaista onaj ko razmisli, analizira i ispita stanje Ummeta danas naći će da je on podijeljen na mnoštvo sekti, stranki, skupina, grupacija i pravaca koje su razvučene između temalja starih islamskih sekti i novih modernih i savremenih pravaca, svaka skupina zadovoljna sa onim na čemu je. Pa onaj ko nije spoznao ovu stvarnost ili se pravi da je ne poznaje, pa on je istinski džahil. A onaj kome je namjera da ujedini Ummet na jednoj riječi i da ima lijepo mišljenje o njoj, pa to je ispravno i tačno, međutim, mora biti uslovljeno slijeđem Istine i puta mu'mina ne samo opće pozivanje u Islam.

A što se tiče džehla o predajama selefa, pa zaista je selef složan da u ovom Ummetu ima skupina koje su se odvojile od Sunneta i džemata poput havaridža, šija, kaderija, ehlul-kelama i ostalih.

Gledajući sa druge strane oni koji negiraju hadis o podjeli Ummeta mogu se prepoznati u nekim od sljedećih skupina ljudi.

– Moguće je da bude onaj koji odbacuje ovaj hadis MURDŽIJA, pa zaista ova skupina nije neznatna među misliocima, profesorima i šejhovima koji pripadaju sektama Ehlul-kelama od Ešarija i Maturidija, oni su u većini danas u islamskom svijetu.

– Takođe nije isključeno da pripada skupini slobodnjaka, tj. onih koji zastupaju modernu islamsku misao, koji se ne drže akidetskih osnova i oslanjaju se na čiste emocije. Njima se mogu pridružiti umjetnici od književnika, pjesnika i sličnih koji pozivaju na ujedinjenje Ummeta pod bilo kojom parolom.

– Može biti iz skupine zindika (munafika) poput modernista, filozofa i ekstremnih sufija.

Postoji takođe skupina čiji se broj ne može omalovažiti, prepoznaćemo ih među rafidijama, batinijama, kao i sljedbenicima drugih sekti. Oni su od onih koji najviše propagiraju brisanje akidetskih razlika i nužnosti zbližavanja i ujedinjenja između skupina. Nije poznat niko ko poziva u Istinu i okupljanje oko Sunneta osim sljedbenici Sunneta, ovo je danas njihova najupečatljivija karakteristika. Oni pozivaju na okupljanje oko Istine, na ujedinjenje saffa muslimana pod zastavom tevhida, zbijanja redova oko Sunneta i čvrstog držanja za Allahovo uže, a ne nekakve prazne parole i pompezna mota.

Sa druge strane nalaze se skupina radnika za Allahovu vjeru koji kažu: Okupimo se na onome na čemu jesmo i međusobno se zbližimo i izbrišimo akaidske razlike među nama, i sve to da budu na onome i čemu jesu. A oni bolji od njih podigoše sličnu parolu rekavši: “Pomažimo se međusobno na onome oko čega se slažemo a opravdavajmo jedni druge u onome oko čega smo se razišli”. Ovo je istina i jedan od najuzvišenijih ciljeva vjere ako se sa tim misli na šerijatske propise i idžtihadate, vjerovatno je onaj ko je prvi izgovorio ove riječi u savremeno doba na ovo i mislio.

Međutim, ta parola je postala riječ istine sa kojom se želi batil, jer je postala moto za akidetsko okupljanje bez pravljenja razlike između istine i batila, Sunneta i novotarije i tevhida i širka. Oni žele da se svi ljudi muslimani okupe pod parolama i zastavama koje počivaju na mješavini istine sa novotarijom, popuštanja prema sljedbenicima sekti, prohtjeva i strasti i odustajanja od akide Ehlu Sunne vel-džema'a kako se ne bi povrijedila osjećanja onih drugih.

Zaista je ovo velika nemarnost u slijeđenju Istine i pretjerivanje u dodvoravanju novotarima raznih vrsta i boja. A to nam je Uzvišeni Allah zabranio kada kaže u svojoj plemenitoj Knjizi u prevodu značenja: “I ne držite stranu onih koji nepravedno postupaju, pa da vas vatra prži”. (Hud 113)

Svima ovima gore spomenutim nikako ne odgovara hadis o podjeli Ummeta na sedamdeset i tri skupine od kojih će sve u vatru osim jedne a ona je džemat. Pa ne biraju načina kako da ga zanegiraju i dovedu u sumnju.

Rezime

Nakon ovog kratkog putovanja kroz poglavlja vezana za hadis o podjeli Ummeta rezultati ove studije se mogu rezimirati u sljedećim tačkama:

– osnovni tekst hadisa o podjeli Ummeta je: “Podijelili su se Židovi na sedamdeset i jednu skupinu, kršćani na sedamdeset dvije skupine, a podijelit će se moj ummet na sedamdeset tri skupine”, hadis je vjerodostojan i mutevatir kako bilježi imam Es-Sujuti.

– dodatak hadisa “sve će u Vatru osim jedne, a ona je džemat” je vjerodostojan.

– rezultat istraživanja dodatka “ono na čemu sam ja (danas) i moji ashabi” je da je slab sa strane seneda a da mu je značenje ispravno i vjerovatno je to razlog ocjenjivanja dobrim ili vjerodostojnim ovog dodatka od strane mnogih velikih imama i učenjaka ovog Ummeta.

– dodatak “Najveće iskušenje za moj Ummet će biti skupina koja vrednuje stvari svojim razumom pa će ohalaljivati haram a zabranjivati halal” je munker kako ga ocjenjuju najveći muhadisi Ummeta, čak kaže Ahmed i Ibn M'ein: Ovaj hadis nema osnova.

– Tumačenje spašene skupine sa dodatkom “Islam i njihov džemat” je slabo.

– Dodatak “Najzabludjelija i najprljavija je ona (skupina) koja uzme šitsku akidu ili šije” je šaz (slabi rivajet koji je oprečan vjerodostojnom rivajetu), a slabost ovo dodatka dolazi od strane ravije Lejsa ibn Ebi Sulejma.

– Dodatak “Sve će (ili svi će) u dženet osim jedne skupine a to su zindici (munafici)” sa svim njegovim rivajetima je izmišljen i krivotvoren.

-Tekst hadisa “Podijeliće se moj Ummet na osamdeset dva milleta”; sa slabošću nekih ravija i njihovim izdvajanjem sa ovim tekstom ovaj hadis je jako slab jer je oprečan vjerodostojnim rivajetima u kojima je došlo da će se Ummet podijeliti na sedamdeset tri a u nekima na sedamdeset dvije skupine.

– Nakon što su izloženi svi rivajeti ovog hadisa ne bi trebao pravedan i razuman musliman da sumnja u njegovu vjerodostojnost, a studija je pokazala da se iz ovog izuzimaju slabi i izmišljeni dodaci i rivajeti. Učenjaci su prihvatili ovaj hadis i uzeli ga kao argument za ono na što ukazuje, od tih učenjaka su Šatibi, Ibn Tejmije, Hakim, Ibn Kesir, Šehrestani, Iraki, Hatib Bagdadi, Sujuti, Ibn Hadžer i mnogi ostali.

– Neki učenjaci su doveli u pitanje valjanost dodatka “sve će u Vatru osim jedne” sa strane seneda, od njih su Ibn Hazm, Ševkani, Ibnul-Vezir, Kevseri, Kardavi, Muhamed Dudo Šenkiti i drugi slijedeći ih u tome. Muhadis Albani je dao potpun i dovoljan odgovor na ovu sumnju u dodatak hadisa.

– Termin podjela Ummeta znači izlazak iz Sunneta i džemata u jednom ili više temeljnih akidetskih pitanja.

– Prenešene su nedvosmislene vijesti u šerijatskim tekstovima Kur'ana i Sunneta da će se ovaj Ummet podijeliti, i Ummet je zaista podijeljen i to je činjenica, a mudrost podjele je da bi to bilo iskušenje za ovaj Ummet.

– Razilaženja koja su se desila među ashabima, radijallahu anhum, su bila razilaženja u idžtihadu uglavnom političke i administrativne prirode. Oni se nisu razišli oko temeljnih stvari vjere niti je od njih nastala neka novotarska sekta.

– Tvrdnja da se dodatak hadisa “sve će u Vatru osim jedne” kosi sa drugim šerijatskim tekstovima, koja je došla od Ibnul-Vezira i njemu sličnih, je slaba i ništavna. Najbolji odgovor na nju dali su dva jemenska šejha Salih Mukbili i Imam Sane'ani.

– Pod podjelom Ummeta se podrazumijeva podjela u akidetskim pitanjima.

– Razlog podjele Ummeta na skupine i sekte se vraća na novotariju u temeljnim akidetskim pitanjima.

– Onaj ko kaže da su sve skupine od njih sedamdeset dvije izašle iz vjere čineći kufr koji izvodi iz milleta, taj se razišao sa Kitabom, Sunnetom, idžmaom ashaba i idžmaom učenjaka ovog Ummeta, jer nema niko od njih ko je proglasio nevjerničkom svaku od sedamdeset i dvije skupine, nego neke od tih skupina proglašavaju jedne druge nevjernicima zbog nekih izjava.

– Neka skupina postaje sektom kada se raziđe sa spašenom skupinom u nekoj akidetskom temelju ili šeriajtskom pravilu, a ne pri razilaženju u ograncima nekog akidetskog temelja.

– Islamski učenjaci su se razišli u prijašnjim i sadašnjim vremenima oko sedamdeset i dvije skupine koje će u vatru, ko su one, ko ulazi u te skupine od sekti koje su se pojavile u Ummetu i ko ne spada u njih.

– Od generalnih obilježja po kojima se prepoznaju zabludjele sekte su: odvajanje od džemata, slijeđenje manje jasnih ajeta i slijeđenje strasti i poriva. Na sva ova obilježja jasno upućuje plemeniti Kur'an.

– Obavijest da će sve skupine u vatru je prijetnja koja ukazuje da su te skupine učinile neki veliki grijeh.

– Riječi “osim jedne” ukazuju da je istina jedna i da se ona različito ne tumači.

– Razišli su se islamski učenjaci oko značenja “džemata” na pet mišljenja: da je džemat es-sevadul-eazam, da su džemat učenjaci, mudžtehidi i imami, da su džemat ashabi, da je džemat idžma’ mudžtehida i da je džemat okupljanje oko nekog emira.

– Značenje “es-sevadul-eazamu” je jezički većina ljudi, a šerijatski to su učenjaci pa makar ih malo bilo kao i oni koji ih slijede, a neispravno razumijevanje termina “es-sevadul-eazam” je da se misli na većinu običnih muslimanskih masa.

– Negiranje hadisa o podjeli Ummeta proizilazi iz mnoštva razloga od kojih su glavni: džehl o Allahovim sunetima (zakonima), džehl o šerijatskim tekstovima Kur'ana i Sunneta, džehl stvarnog stanja Ummeta u kojem se nalazi i džehl o predajama selefa ovog Ummeta.

– Od onih koji negiraju hadis o podjeli Ummeta neki su murdžije, drugi su zastupnici savremene islamske misli ili zindici (munafici) poput modernista, filozofa, ekstremnih sufija ili skupina od rafidija i batinija.

[1] Buharija (7320) i Muslim (2669).

[2] Tahridž hadisa je vraćanje hadisa njegovom korijenu, tj. navođenje originalnih hadiskih izvora (hadiskih zbirki) u kojima je hadis zabilježen sa lancem prenosilaca, a zatim pojašnjenje stepena vjerodostojnosti (ocjene hadisa) ako za tim ima potrebe.

[3] Bilježi ga Tirmizi (2640), Ebu Davud (4596), Ibn Madže (3991), Ahmed (2/332), Ibn Ebi Asim (1/33), Ibn Nasr (58), Ebu J'ala (5910), Ibn Hibban (6247), Hakim (1/128), Bejheki (10/208), El-Adžuri u “Eš-Šeri'a” (21), Ibn Betta u “El-Ibane” (273), Bagdagi u “El-Ferku bejnel-firek” (5) i Ibn Dževzi u “Et-Telbis” (18).

[4] Sijeru e'alamin-nubela’ (4/287).

[5] El-Džerhu vet-t'adil (8/30), Tehzibut-tehzib (9/375) i Sijeru e'alamin-nubela’ (11/170).

[6] Bilježi ga Ebu Davud (4597), Darimi (2560), Ahmed (4/102), Ibn Ebi Asim (1,2,65,69), s tim da je u hadisima broj 1 i 69 umjesto riječi “millet” došlo “skupina”, Mervezi u “Es-Sunne” (50,51), El-Adžuri u “Eš-Šeria” (18), Taberani u “El-Kebiru” (19/376), Lalikai u “Šerhu usulil-iatikad” (1/150), Hakim (1/128), Ibn Betta u “El-Ibane” (1/266) i Bejheki u “Delailun-nubuvveti” (6/541).

[7] “Mizan” (1/172).

[8] Takribut-tehzib (1/51).

[9] Resailu vel-ebhasu fi hadisi iftirakil-umeti str. 64-68.

[10] El-Avasimu vel-kavasimu fiz-zebbi an suneti Ebil-Kasim (1/186).

[11] El-faslu fil-mileli ven-niheli (3/248).

[12] Ahmed u svom Musnedu (1798), kaže Albani u “Sahiha” (204) da je ravija En-Numejri slab a ostali prenosioci pouzdani. (sened hadisa je slab)

[13] Ahmed u svom Musnedu (12070), kaže Albani u “Sahiha” (204) da je hadis dobar sa šahidima. U senedu hadisa je Ibn Lehijatu koji je lošeg pamćenja. (sened hadisa je slab)

[14] Ibn Madže (3993) i Ibn Ebi Asim (64), prenosi Albani da je muhaddis El-Buvejsiri ocijenio hadis vjerodostojnim a i on je ga ocijenio takvim rekavši da su prenosioci pouzdani uz slabost Hišama ibn Amara. (sened hadisa je slab)

[15] Ebu J'ala (3668) i El-Adžuri u “Eš-Šeria” (str. 16). Hadis je ocijenio slabim El-Hejsemi u “Medžmei” (7/257), Ibn Kesir u svom tefsiru kod 66. ajeta sure El-Maide i Albani u “Sahiha” (204), zbog slabosti Ebi M'ašera.

[16] Ebu J'ala (4127) i Abdur-rezzak u svom “Musanefu” murselen (10/150, 18674). Kaže u “Medžmei” (6/226) da je u senedu Jezid Er-Rekkaši kojeg je većina učenjaka ocijenila slabim a ostale ravije su pouzdane. (sened hadisa je slab)

[17] Taberani u “El-kebiru” (18/51, 91). Kaže u “Medežmei” (7/324) da je u senedu Abdul-Hamid ibn Ibrahim koji je slab a takođe u njemu je nekoliko ravija koje ne poznaje. Kaže Ebu Hatim da je Abdul-Hamid bio slabog pamćenja a nije pisao hadis (Tehzibul-kemali 16/407). (sened hadisa je slab)

[18] Ibn Madže (992), Ibn Ebi Asim (63) i Taberani u “El-kebiru” (18/70,129). Albani je na jednom mjestu hadis ocijenio vjerodostojnim a na drugom mjestu dobrim. (sened hadisa je dobar)

[19] Abdurrezzak u svom Musannefu (10/156, 18675), u njemu Katade prenosi od Abdullaha ibn Sellama, radijellahu anhu, a on nije čuo od njega te je sened hadisa prekinut. (sened hadisa je slab)

[20] Bilježi ga El-Adžuri u “Eš-šeria” (17,18) i El-Mervezi u “Sunne” (str. 55,56). U njegovom senedu je Musa ibn Ubejde a Zehebi je prenio u “Mizanu” (4/213) da su Ahmed, Nesai i Ibn Me'in ocijenili ovog ravio kao veoma slabog. (sened hadisa je veoma slab)

[21] Bilješi ga Ibn Ebi Asim u “Es-Sunne” (str. 68), Albani je ocijenio sened slabim zbog Kutn ibn Abdullaha jer je njegovo stanje nepoznato, a ostale ravije su pouzdane uz malu slabost Ebu Taliba a hadis od njega je dobar. (sened hadisa je slab)

[22] Taberani u “El-Evsetu” (7/219, 7202). Kaže u “Medžmei” (7/258): “U senedu je Ebu Galib koga su ocijenili pouzdanim Ibn M'ein i ostali, a ostale ravije seneda su pouzdane”. (sened hadisa je dobar)

[23] Taberanu u “El-Kebiru” (8/274, 8054). Oni koji su verifikovali Musned imama Ahmeda ocijenili su hadis dobrim (izdavačka kuća Er-Risala 19/242). (sened hadisa je dobar)

[24] Taberanu u “El-Kebiru” (8/273, 8053). (sened hadisa je dobar)

[25] Taberani u “El-Kebiru” (8/268, 8035), Ibn Ebi Šejbe u svom Musanefu ( 8/731, 12) i Bejheki (12/362, 17254). Kaže u “El-Medžmei” (6/234) da su ravije pouzdane. Ovo priču o havaridžima bilježi Ahmed u svom Musnedu na tri različita mjesta ali bez dodatka o podjeli Ummeta. (sened hadisa je dobar)

[26] Ebu J'ala (3938, 3944), u njegovom senedu je Mubarek ibn Suhejl a njegov hadis je metruk (odbačen) i munker (jako slab). A kaže Ibn Abdul-Ber da su učenjaci složni na njegovoj slabosti (Tehzibut-tehzibi 10/27). (sened hadisa je veoma slab)

[27] Bilježi ga El-Adžuri u “Eš-Šeria” (str. 54), u njegovom senedu je Mubarek ibn Suhejl o kome je bilo govora u prethodnom hadisu. Slabim ga je ocijenio Albani u “Sahiha” (str.204) zbog slabosti ravije Suvejd ibn Seida. Ibn Hadžer je pojasnio razlog slabosti Suvejda u “Tehzibut-tehzibi” ( 1/260). (sened hadisa je veoma slab)

[28] Tirmizi (2641), Hakim (1/128), El-Adžuri u “Eš-Šeria” (str.16), El-laikai u “es-Sunne” (147), El-Mervezi u “Sunne” (62), Ibn Betta u “El-Ibane (1/265) i Ibnul-Dževzij u “Telbisu iblisi” (str.7).

[29] Taberani u “El-evsetu” (5/137, 4886), takođe u “Es-sagiru” (2/29, 724) i Dajau El-Makdisi u “El–ehadisul-muhtare” (7/277, 2733).

[30] Hakim (3/631, 6325), Taberani u “El-kebiru” (18/50, 90), El-Bezzar u svom Muhtesaru (122). Kaže u “El-Medžmei” (1/179) da su ravije hadisa ravije Sahiha, na ove riječi kaže ibn Hadžer: “Nu'ajma ibn Hammada su neki učenjaci okarakterisali slabim a neki ga optužili za laž zbog ovog hadisa”.

[31] Bilježi ga Ibn Adijj u “El-Kamilu” (8/251), i kaže: “Rekao nam je Ibn Hammad (znači Ed-Devlabi): Ovo je izmislio Nu'ajm ibn Hammad”, bilježi ga takođe El-Hatibu u “El-fekihu vel-mutefekihu” (1/179) i u “Tarihu Bagdad” (13/307). (hadis je munker, nema osnova i izmišljen)

[32] El-Iatisamu (1/430).

[33] Džamiul bejanil-‘ilmi ve fadlihi (2/891 i 2/1039).

[34] Men tukulime fihi ve huve muvesek (1/184).

[35] El-medhalu (207).

[36] Hakim (1/219, 445) i ocijenio ga je slabim zbog Kesir ibn Abdullaha i kaže da se ovaj hadis ne može uzeti kao dokaz, Taberanu u “El-kebiru” (3/13, 17), kaže u “El-medžmei” (7/260): “U njemu je Kesir ibn Abdullah a on je slab”. (sened hadisa je veoma slab)

[37] El-irva (3/109).

[38] Takribu tehzib (2/460).

[39] Ibn Ebi Asim u “El-Sunne” (2/481, 995), kaže Albani u “Zilalil-dženne” (2/203): “Sened mu je slab a sve ravije su pouzdani osim Lejsa a on je Ibn Ebi Sulejm, …, a hadis je vjerodostojan bez spomena šija”. (sened hadisa je slab)

[40] Taberani u “El-Kebiru” (8/152, 7659) i El-Adžuri u “Eš-Šeria” (str.55). kaže u El-Medžmei (7/259) u senedu je Kesir ibn Mervan a on je veoma slab. (hadis je munker)

[41] Tarihu Bagdad (12/481).

[42] T'adžilul-menfeati (2/147).

[43] El-Džerhu vet-t'adilu (7/157).

[44] El-Medžruhin (2/225).

[45] Bilježi ga Ukajli u “Ed-Duafau” (4/201, 1782) i Ibnul-Dževzi u “El-Mevduatu” (1/267). Spomenuo ga je Albani u “Silsiletud-daife” (3/125) i kaže da je u ovom rivajetu ravija Muaz ibn Jasin a on je nepoznat i njegov hadis je slab a njegov šejh El-Ebred ibn El-Ešres je gori od njega. Zatim je spomenuo riječi Zehebija koje prenosi od Ibn Huzejme da je El-Ebred lažljivac koji krivotvori hadise. (izmišljen hadis)

[46] Bilježi ga Ukajli u “Ed-Duafau” (4/201, 1782), Ibnul-Dževzi u “El-Mevduatu” (1/267)i Ed-Dejlemi (2/1, 41). Kaže Albani u “Silsileti daifa” (3/126): “U drugom rivajetu su trojica slabih ravija sve jedan za drugim, Nu'ajm, Jahja i Jasin a on je najgori od njih, jer o njemu Buhari kaže da mu je hadis munker, a kaže Nesai i Ibnul-Džunejd da je metruk (odbačen), a kaže Ibn Hibban da prenosi izmišljene hadise. A ja kažem (Albani): Znači on je optužen time a vjerovatno je ukrao ovaj hadis od El-Ebreda kao što je prethodio govor Ibnul- Dževzija”. (hadis je veoma slab ili izmišljen)

[47] Ibnul-Dževzi u “El-Mevduatu” (1/267). Kaže Albani u “Silsileti daifa” (3/127): “U trećem rivajetu je Osman ibn ‘Affan El-Kureši a on je Es-Sidžistani, kaže Ibn Huzejme: Svjedočim da je on izmišljao hadise na Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, a poput njega je i njegov šejh Hafs ibn Omer o kome kaže Ukajli u “Ed-Duafau”: Prenosi od Š'ubeta, Mis'ara, Malika ibn Migvela i imama ništavne hadise, a kaže Ebu Hatim: Bio je šejh lažljivac. (hadis je izmišljen)

[48] El-Mevduatu (1/268).

[49] Kešful-hafai (1/309).

[50] Lisanul-mizan (5/56).

[51] Nazmul-mutenasir (1/47) i “Hadisu Iftirakil-Umme” (str.28).

[52] Bugjetul-murtad (str.338).

[53] Bilježi ga El-Hatibu u “El-fekihu vel-mutefekihu” (1/237, 435), kaže El-Hatibu:”Više je onih koji prenose sedamdeset jedan millet”, a kaže Šatibi u El-Iatisamu (2/190) da je najčudniji od svih rivajeta ovaj i kaže da ga je našao u knjizi “Džami'a” od ibn Vehba, a nisam ga našao u njegovom “Džamiu”.

[54] Tehzibut-tehzib (11/311).

[55] Tehzibut-tehzib ( 8/13).

[56] Tehzibut-tehzib (1/55).

[57] Tahridžul-Keššafi (str.63).

[58] Es-Sahiha (1/8).

[59] El-ilmu eš-šamihu (str. 414).

[60] El-Fisel (3/138).

[61] Silsiletus-sahiha (1/8, 1035).

[62] Ovo poglavlje je rezimirano iz knjige “Mukadimatun fi l-ehvai vel-iftiraki, vel-bide'i” od d. Nasira Abdul-kerim el-‘Akl.

[63] Muslim (1848).

[64] Buharija (7320) i Muslim (2669).

[65] Ovo je došlo u različitim rivajetima, neke od njih je ocijenio vjerodostojnim Hakim i složili su se sa njim Zehebi i Albani, “Es-Sunne” Ibn Ebi Asim (1/14, 13).

[66] Mutefekun alejhi, Buharija (114) i Muslim (4707).

[67] Siretu Ibn Hišam (4/305).

[68] Tirmizi (1018), vjerodostojnim ga je ocijenio Albani u “Sahihu sunenni Tirmizi”.

[69] Ebu Davud Et-Tajalisi (2596), El-Bezzar (1578), Ebu J'ala (3644), Bejheki (8/144) i Ebu Nu'ajm u “El-Hiljeti” (3/171). Ibn Hadžerga je ocijenio dobrim u “Tahridžul-ehadisul-muhtesar” (1/474), hadis ima druge rivajeta od Enesa, radijallahu anhu, sa tekstom: “Emiri su od Kurejšija”, bilježi ga Hakim (4/501) i kaže da je hadis vjerodostojan po šartu Buharije i Muslima, a Zehebi se sa njim složio.

[70] Buharija (3093) i Muslim (4676).

[71] Buharuja (1400) i Muslim (133).

[72] Resailu ve ebhasun fi hadisi iftirakil Umme (str. 59-74).

[73] Durusun li šejhin Muhammed Dudu Eš-Šenkiti (st. 21).

[74] El-Avasimu vel-kavasimu fiz-zebbi an sunneti Ebil-Kasim (1/186).

[75] Resailu ve ebhasun fi hadisi iftirakil Umme (str. 67-68).

[76] Buharija (6530) i Muslim(554).

[77] Ovaj dio teksta je prijevod skraćene verzije originalnog teksta Saliha El-Mukbilija kojeg je rezimirao šejh Albani u “Es-Silsiletu es-sahiha” (1/356-367, brojevi hadisa 203 i 204), a nakon toga je dodao: “Ove snažne riječi ukazuju na znanje, fadl i preciznost ovog čovjeka i njegove misli. Iz njegovog govora se vidi da je hadis čist od kontradiktornosti za koju mislim da je osnov Ibnul-Vezira, da mu se Allah smiluje, u ocjenjivanju hadisa slabim. Hvala Allaha koji nas je pomogao u razjašnjavanju vjerodostojnosti ovog hadisa sa strane seneda i otklanjanja od njega šubhe sa strane njegovog značenja, Allah upućuje nema drugog božanstva osim Njega”.

[78] Iftirakul-Umme od Ibnul-Emira Es-Sane'anija (str. 66-76).

[79] Bilježi ga Ahmed (4/410), Ebu Davud (4280) i Hakim (4/491, 283). Hakim kaže da mu je sened vjerodostojan, sa njim se u tome slaže i Zehebi, a Albani ga ocjenjuje takođe vjerodostojnim.

[80] Pitanja i cjeline u ovom poglavljima su uzete iz knjige “El-I'atisam” od Šatibija sa određenim preuređivanjem osim nekih cjelina čija tematika je zahtijevala da se šire obradi zbog žestine razilaženja u njoj ili zbog njene važnosti gdje sam se vraćao na druge izvore.

[81] El-Fetava (7/218).

[82] Uzeto iz knjige “Mukadimatun fil-ehvai vel-iftiraki vel-bidei” od dr. Nasira Abdulkerima El-Akla.

[83] El-Ibane od Ibn Bette (1/379-380).

[84] El-Fetava (17/447).

[85] El-Fetava (17/447-448).

[86] El-Ibane (1/379-380).

[87] Ibid (377-386).

[88] Str. 22.

[89] Str. 21.

[90] Str. 22, verifikaciju ove knjige je uradio Abdullah ibn Sulejman El-Umer u svom magistarskim radu.

[91] Detaljnije o ovom pitanju pročitaj u poglavlju “Da li su Eš'arije i Maturidije Ehli Sunne vel džema'a”.

[92] Iako je ovaj dodatak hadisa slab po senedu njegovo značenje je ispravno i opće prihvaćeno među učenjacima.

[93] El-Iatisam (2/260-265) i mevkifu Ibn Tejmije minel-ešaire (1/17) od Abdurrahmana Mahmuda.

Na pitanje odgovorio dr. Zijad Ljakić – zijad-ljakic.com

Vidi manje