Alejkumusselam ve rahmetullahi ve berekatuhu.

Hvala Allahu i neka je salat i selam na posljednjeg vjerovjesnika, a zatim:

Odgovor na ovo pitanje se vraća na šerijatski propis sprečavanja trudnoće. Često se u praksi uz pojam sprečavanja trudnoće koriste dva druga slična pojma: planiranje poroda i ograničenja poroda. Zato je jako korisno i bitno znati razliku među njima.

Sprečavanje trudnoće

Pod sprečavanjem trudnoće se podrazumijeva sprečavanje spajanja muškog sjemena i ženske jajne ćelije ili sprečavanja začeća ako dođe do njihovog spajanja. Sprečavanje se može vršiti prirodnim putem (tzv. azlom) ili upotrebom raznoraznih kontracepcijskih sredstava.

Ograničenje poroda

Ograničenje poroda je vid trajnog sprečavanja trudnoće određivanjem broja djece koju će žena roditi, npr. dvoje ili troje, a mimo toga se koriste kontracepcijska sredstva za sprečavanje ili abortus za otklanjanje „neželjene“ trudnoće ili se izvrši trajna sterilizacija. Ograničenje poroda može biti zakonom određeno od strane države, kao što je slučaj u Kini, ili slobodan izbor pojedinca. Ovdje treba naglasiti da nema razilaženja među učenjacima oko zabrane ograničavanja poroda kao vida trajnog sprečavanja trudnoće, jer se suprostavlja jasnim tekstovima Kur'ana i Sunneta. (pogledaj: Fikhul-nevazil 4/9-22) Izuzetak ovoj zabrani su nužne situacije poput bolesti slično.

Planiranje poroda

Pod njim se podrazumijeva raspored trudnoća na određene periode bez zaustavljanja kod određenog broja djece, te je tako sinonim za privremeno sprečavanje trudnoće.

Neki istraživači smatraju da nema razlike između ograničenja poroda i planiranja poroda, jer i jedno i drugo znači raspored poroda i sprečavanje trudnoće na određeno vrijeme. A ispravno je da među njima postoji razlika, jer ograničavanje poroda podrazumijeva stavljanje granice u broju djece, dok je planiranje raspored trudnoća u određene periode bez određivanja granice u broju djece. (pogledaj: Ebhasu hejeti kibaril-ulema 2/422, i Kadijjetu tahdidin-nesl, Ummu Kulsum str.128, Tenzimun-nesli, Et-Turejki str,17)

Razlozi sprečavanja trudnoće

Od opravdanja i motiva zbog kojih supružnici nastoje da privremeno sprečavaju trudnoću ili da prave vremenski razmak u rađanju djece, su sljedeći: (pogledaj:Tenzimun-nesli ve tahdiduhu, Hasen eš-Šazli 1/140)

Motivi koji su vezani za muža:

– Siromaštvo zbog kojeg se boji, ako se poveća broj djece, da neće moći ispuniti obaveze prema njima kao što je obezbjeđivanje hrane, stana, odjeće, i ostalog što se podrazumijeva pod obaveznom brigom o djetetu.

Motivi koji su vezani za suprugu:

– Ako trudnoća izaziva kod žene dodatne poteškoće mimo uobičajenih, kao sto je slučaj da žena ne može da rodi osim putem operacijskog zahvata, pa joj je zbog toga potrebno da napravi razmak između trudnoća.

– Briga žene o svom izgledu, zdravlju, ili čuvanju ljepote.

– Zauzetost supruge poslom izvan kuće ili studiranjem, što joj otežava brigu o djeci i njihov odgoj.

– Ako je žena lošeg ahlaka i muž hoće da se rastane od nje, pa zbog toga ne želi da ima sa njom djecu.

Motivi koji su vezani za dijete:

– Ako se opravdano strahuje za dojenče (tek rođeno dijete) da će oslabiti ili umrijeti zbog  majčine trudnoće, jer sa njom se prekida dojenje.

– Ako žena živi u neislamskoj sredini (u zemljama kufra) pa se boji kufra za svoje dijete, ili se boji pokvarenog ahlaka zbog neislamske sredine.

– Ako je pokvareno vrijeme pa se boji za potomstvo da će se iskvariti.

Neki od spomenutih motiva sprečavanja trudnoće, poput motiva vezanih za muža i dijete (osim prvog), su predmet rasprave među učenjacima i bliže je da nisu opravdani.

Način djelovanja kontracepcijskih sredstava

Kontracepcijska sredstva djeluju na jedan od dva načina:

a. Sprečavanje sastajanja muškog sjemena i ženske jajne ćelije putem ubijanja muškog sjemena, njegovog slabljenja, ili sprečavanje njegovog izlaska u osnovi. Na ovaj način djeluje većina kontracepcijskih sredstava.

b. Sprečavanje oplođene ženske ćelije da se zakači za zid maternice zbog postojanja prepreke na zidu maternice.

Vrste kontracepcijskih sredstava

Sredstva za kontracepciju se mogu podijeliti u grupe:

1. Sredstva koja koriste samo žene.

2. Sredstva koja koriste samo muškarci.

3. Sredstva koja koriste i muškarci i žene.

Sredstva koja koriste samo žene

Ova sredstva je moguće podijeliti u četiri skupine:

A. Prirodna sredstva, a najvažnija od njih je izračunavanje plodnih i neplodnih dana.

B. Hormonska sredstva koja sadrže tablete za sprečavanje trudnoće, obične injekcije, podkožne injekcije, injekcije u vene.

C. Mehanička sredstva, a to su ona koja se oslanjaju na stavljanje sredstava u rodnicu ili maternicu koja sprečavaju dolazak  muškog sjemena ili sprečavaju da se ženska jajna ćelija zakači za zid maternice, kao što je spirala.

D. Hemijska sredstva, poput krema koje se koriste u rodnici.

Sredstva koja koriste samo muškarci

1. Azl – pod kojim se podrazumijeva da muž izvadi polni organ kada se približi vrijeme ejakulacije (izbacivanja sjemena) tako da izbaci sjeme izvan polnog organa žene.

2. Prezervativ.

3. Tablete za sprečavanje trudnoće.

Sredstva koja koriste muškarac i žena

Pod njima se podrazumijeva privremena neplodnost, koja u slučaju muškarca podrazumijeva vezivanje kanala koji je povezan sa oba testisa da bi se spriječilo izlaženje sjemena, a to se postiže hirurškim zahvatom ili ubrizgavanjem sredstva koja dovode do zatvaranja jajovoda. Ova neplodnost ne sprečava polni odnos muškarca ali sadrži veliku opasnost, jer je mal procenat onih koji se uspiju vrati u stanje plodnosti poslije odvezivanje jajovoda zbog štete koja se učini na njemu. Zbog toga ljekari smatraju ovu vrstu neplodnosti jednom od vrsta stalne neplodnosti.

Što se tiče žene, to se postiže vezivanjem jajovoda bilo operacijom ili ubrizgavanjem sredstva u jajovode koja sprečavaju izlazak jajašceta ili sprečavaju njegovo spajanje sa muškim sjemenom. Ovaj zahvat je složeniji i opasniji od onog kod muškarca, jer je vraćanje žene u stanje plodnosti teže, te ga zbog toga ljekari ne preporučuju osim u nuždi.

Propis upotrebe sredstava za privremeno sprečavanje trudnoće

Današnji učenjaci smatraju da se propis upotrebe kontracepcijskih sredstava vraća na propis azla zbog sličnosti među njima. Pod azlom se podrazumijeva da muž prilikom intimnog odnosa sa suprugom izbaci sjeme izvan polnog organa supruge.

Sličnost između azla i kontracepcijskih sredstava se ogleda u dvome:

prvo – u tome što je sam azl vrsta sprečavanja trudnoće,

drugo – što azl i druga kontracepcijska redstva, svejedno da li ih koristi žena ili muškarac, imaju isti cilj a to je sprečavanja spajanja muškog sjemena i ženske jajne ćelije kako bi se izbjegla trudnoća.

Oko propisa azla islamski pravnici su se razišli na tri stava: (pogledaj: El-Mugni 7/226, Ihkamul-ahkam 2/207)

Prvi: dozvola azla uz saglasnost žene.

Ovo je mišljenje džumhura islamskih učenjaka od hanefija, malikija i hanabila.

Drugi: apsolutna dozvola.

Ovo je stav šafijskog mezheba i mišljenje kod hanabila.

Treći: apsolutna zabrana.

Ovog stava su zahirije, i to je mišljenje kod hanabila i učenjaka Ruvejanija od šafija.

Ispravno je da je azl uopćeno dozvoljen našto ukazuju sljedeći dokazi:

1. Hadis Džabira ibn Abdullaha, radijallahu anhuma, prenosi da je došao čovjek Poslaniku, salallahu alejhi ve selem, i rekao mu: “Imam robinju koja služi kod nas i ja joj prilazim, a ne bih volio da ostane trudna”, pa reče Allahov Poslanik,sallallahu alejhi ve sellem: “Čini azl …”. (prenosi ga Muslim, broj hadisa 1439).

2. Hadis Džabira, radijallahu anhu, takođe, u kojem kaže: “Činili smo azl, a Kur'an je objavljivan”. (prenosi ga Buhari pod brojem 4911).

3. Hadis Džabira, radijallahu anhu, kaže: “Činili smo azl za vrijeme Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, pa je to došlo do njega pa nam nije zabranio”. (prenosi ga Muslim pod brojem 1440).

Dzumhur učenjaka dovoljava azl pod šartom saglasnosti žene, a to argumentiraju sa sljedećim dokazima:

1. Idzma’ učenjaka da je azl zabranjen bez saglasnosti slobodne žene, kojeg prenosi Ibn Abdul-berr (Et-Temhid 3/148) i El-Kasani od hanefija (Bedaiu’-s-sanai’ 5/126).

Komentar: spomenuti idzma’ je upitan, jer je poznat stav šafijskog mezheba da se ne traži dozvola žene.

2. Hadis Omera ibn Hataba, radijallahu anhu, da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, zabranio azl sa slobodnom ženom osim s njenom dozvolom”. (prenosi ga Ibn Madže, Ahmed i Bejheki).

Komentar: u senedu ovog hadisa je Ibn Lehi'a a on je daif (slab), s tim da hadis neki učenjaci ocijenjuju dobrim podupirući ga riječima Ibn Abbasa i Ibn Omera, radijallahu anhuma, koje su u istom značenju. (Bejheki i Musannef Abdur-rezzaka)

3. Racionalni dokaz: azl podrazumijeva prekidanje užitka kod žene, na koji ona ima pravo, a isto tako ima pravo na djecu pa je s toga potrebna njena saglasnost.

Komentar: ovaj dokaz je neprihvatljiv, jer prekidanje užitka je izrazenije kod muža, a njeno pravo na djecu ne znači da mu nije dozvoljeno učiniti azl bez njene dovole, te da je griješan ako ga učini bez dozvole.

Iz priloženog se vidi da uslovljavanje dozvole žene nema jaku potporu sa strane dokaza. U prilog ovome ide i stav džumhura da u slučaju da postoji potreba ili opravdanje za azl, da je dozvoljen bez saglasnosti žene.

Zbog svega spomenutog dozvoljena je upotreba sredstava za privremeno sprečavanje trudnoće kod večine islamskih učenjaka.

Takođe, ovo je stav Muhammeda ibn Ibrahima, Abdulaziza ibn Baza i Muhammed ibn Usejmina, kao i Udruženja visokorangiranih učenjaka iz Saudijske Arabije i Kolegija islamskog prava pri Rabiti. (pogledaj: El-Fetava el-muteašllika bit-tib ve ahkamil-merda 1/306)

U odluci Udruženja visokorangiranih učenjaka je došlo: “Ako je sprečavanje trudnoće zbog stvarne nužde, kao što je da žena ne rađa osim operacijskim zahvatom, ili da se odgađa trudnoća zbog koristi koju procijene supružnici, onda nema smetnje da se sprečava trudnoća ili odgađa”. (Karar broj 42 na osmom skupu)

Isto tako u odluci Kolegija islamskog prava se kaže: “Dozvoljeno je privremena kontrola u rađanju s ciljem da se razmaknu periodi trudnoće, ili obustavi rađanje na određeni period ako za to postoji šerijatski opravdan razlog shodno procjeni supružnika, pod uslovom da to ne prouzrokuje štetu i da sredstvo bude šerijatski dozvoljeno”. (Karar broj 1 na petom skupu)

Neki učenjaci ovu dozvolu uslovljavaju sa ispunjenjem tri šarta:

1. Postojanje istinske potrebe za tim, svejedno da li je u tome pribavljanje koristi ili otklanjanje štete.

2. Saglasnost supružnika i njihovo zadovoljstvo s tim, jer oboje imaju pravo na to.

3. Da se njihovom upotrebom ne dogodi veća šteta od koristi, a određivanje te štete i koristi se vraća na pravednog doktora muslimana.

U određenim okolnostima privremeno sprečavanje trudnoće postaje obavezno, kao na primjer da trudnoća nanosi sigurnu štetu zdravlju žene ili postoji velika bojazan da se to može desiti.

A kada prestane potreba za korištenjem kontracepcijskih sredstava obaveza je prestati sa njihovim korištenjem, jer nije dozvoljena njihova stalna upotreba.

Prema tome, u osnovi nema smetnje da se čini privremeno sprečavanje trudnoće prirodnim ili kontracepcijskim putem kada za to postovi opravdan razlog i motiv i kada to supružnici procijene. Međutim, shodno opisu vašeg stanja ne vidim opravdanog šerijstakog razloga da odgađate trudnoću.

Takođe, u pitanju je spomenuto sklapanje braka radi papira od strane muža, pitanje koje je sa šerijatske strane jako sporno i diskutabilno. Ali pošto je to pitanje opširno i ima razna stanja, a o njemu nije ni upitano, ostavićemo ga za neku drugu priliku inšallah.
Ve billahi tevfik.

Na pitanje odgovorio dr. Zijad Ljakić – zijad-ljakic.com

Vidi manje

Alejkumusselam ve rahmetullahi ve berekatuhu.

Hvala Allahu i neka je salavat i selam na posljednjeg vjerovjesnika, a zatim:

Ko su mahremi žene, pogledaj odgovor pod ovim linkom:
http://www.zijad-ljakic.com/index.php?option=com_content&view=article&id=637:ko-su-mahremi-neke-ene-sa-detaljnim-dopunama&catid=68:propisi-vezani-za-eneenska-pravaabortus&Itemid=44

A na kojoj udaljenosti musliman postaje musafir, pogledaj odgovor pod ovim linkom:
http://www.zijad-ljakic.com/index.php?option=com_content&view=article&id=455:udaljenost-putovanje-na-kojoj-osoba-postaje-musafir&catid=64:namazdemat&Itemid=44

Putovanje žene bez mahrema

Hadisi o putovanju žene bez mahrema

Šerijatska osnova je da žena ne putuje (na putovanje na kojem se krati namaz i koriste druge olakšice putovanja) osim sa mahremom. Na ovo ukazuje mnoštvo argumenata iz vjerodostojnog Sunneta. Od tih hadisa su:

Hadis od Ibn ‘Abbasa, radijallahu anhuma, u kojem je došlo da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, između ostalog rekao: “Neka se nikako muškarac ne osamljuje sa ženom osim sa mahrem, i neka žena ne putuje osim sa mahremom”. Pa je ustao neki čovjek i rekao: “Allahov Poslaniče, moja žena je krenula da obavi Hadždž, a ja sam se prijavio u tu i tu bitku”. “Idi i obavi Hadždž sa svojom ženom”, reče Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem. Mutefekun alejhi (Buharija i Muslim).

Hadis od Ebu Hurejre, radijallahu anhu, da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: “Nije dozvoljeno ženi, koja vjeruje u Allaha i Sudnji dan, da putuje na udaljenosti jednog dana (devinog hoda) osim sa mahremom“. U rivajetu: „na udaljenosti jednog dana (devinog hoda) i jedne noći“. U rivajetu: „jedne noći“. Mutefekun alejhi (Buharija i Muslim). A u rijavetu kod Muslima: „na udaljenost tri dana“.

Hadis od Ibn Omra, radijallahu anhuma, da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: “Žena ne putuje tri (dana) osim sa mahremom“. Mutefekun alejhi (Buharija i Muslim).

Hadis od Ebu Se'ida El-Hudrija, radijallahu anhu, u kojem kaže da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, zabranio ženi da putuje na udaljenost dva dana ili dvije noći osim sa mužem ili mahremom. Mutefekun alejhi (Buharija i Muslim).

Svi rivajeti hadisa su došli u općoj formi zabrane putovanja ženi da putuje bez mahrema i odnose se na sve vrste putovanja.

Stavovi učenjaka o putovanju žene bez mahrema

Na samom početku da odredimo detalje oko kojih se učenjaci slažu i oko kojeg imaju podijeljeno mišeljenje:

Prvo – Nema razilaženja među učenjacima da je ženi dozvoljeno putovati bez mahrema u nuždi (daruri) iz zemlje kufra (kjafirske zemlje) u zemlju islama (islamsku zemlju) i radi preseljenja iz nesigurnog mjesta za život u sigurno mjesto.

Dokaz da je dozvoljeno u nuždi učiniti haram su riječi Uzvišenog: „On vam je objasnio šta vam je zabranio – osim kad ste u nuždi“ (El-En'am, 119).

Drugo – Učenjaci se razilaze oko putovanja žene bez mahrema radi obavljanja obaveznog (farz) Hadždža na dva poznata stava: hanefije i hanabile smatraju da ženi nije dozvoljeno da putuje bez mahrema, dok malikje i šafije smatraju da je dozvoljeno da obavi Hadždždž bez mahrema u sigrunom društvu žena ili muškaraca.

Treće – Putovanje žene bez mahrema mimo nužde i farz Hadždža (i Umre), poput putovanja radi biznisa (trgovine), zijareta porodice ili prijatelja, turizma i slično. Po ovom pitanju učenjaci imaju dva općepoznata stava:

Prvi stav: Zabrana putovanja ženi bez mahrema mimo nužde.

Neki učenjaci, poput Kadi Ijada i Begavija, prenose da je na ovom stavu idžama (konsenzus) učenjaka. Ispravno je da je ovo stav džumhura (većine) učenjaka. Takođe, ovo je zvanični stav svečetiri fikhska mezheba: hanefija, malikija, šafija i hanabila.

Dokazi džumhura učenjaka su gore spomenuti hadisi koji su došli u općoj formi bez pravljanja razlike sigurnog puta i nesigurnog.

Drugi stav: Dozvola putovanja ženi bez mahrema mimo nužde ako se ispune određeni šartovi od kojih je osnovni i najbitniji sigurnost puta i putovanja.

Prenosi Nevevi (El-Medžmu'u, 8/342) da je ovo stav nekih učenjaka unutar šafijskog mezheba, ali ne navodi njihova imena. Takođe, prenosi hanbelijski učenjak Ibn Muflih (El-Furu’, 3/177) da je ovo stav nekih učenjaka unutar hanbelijskog mezheba, ali opet bez njihovih imena.

Ovaj stav se prenosi od El-Evza'ija (El-Munteka Šerhul-Muvettae, 3/17), Hasana El-Basrija, Davuda Zahirija (El-Medžmu'u, 8/342) i Ibn Tejmije u njegovom drugom stavu po ovom pitanju, a što prenosi Ibn Muflih (El-Furu’, 3/177).

Prvi stav Ibn Tejmije je ono na čemu je džumhur učenjaka, on lično ovaj stav navodi u svoje dvije knjige: Šerhul-‘umde (2/172) i El-Fetava El-Kubra (5/381).

Kaže Nevevi (El-Medžmu'u, 8/342): „Neki naši učenjaci (šafijskog mezheba) kažu: dozvoljeno je ženi da putuje bez grupe žene i bez jedne žene ako je put siguran. A ovo zastupaju i Hasan El-Basri i Davud (Zahiri)“.

Argumenti onih koji dozvoljavaju se svode na tumačenje gore spomenutih hadisa u kojima je došla jasna zabrana. Njihovo tumačenje je da je razlog zabrane putovanja žene bez mahrema zaštita i sigurnost žene. Pa kada god se ostvari i ispuni taj razlog, njoj je dozvoljeno da putuje bez mehrema. To jest, kada joj putovanje bude sigurno i kada bude na njemu zaštićena, dozovljeno je da putuje bez mehrema, jer je cilj njegovog putovanja sa ženom zaštita i sigurnost žene.

Komentar: Džumhur učenjaka smatra da je razlog zabrane putovanja žene bez mahrema samo putovanje, a da je smisao i mudrost tog propisa zaštita i sigurnost žene. Znači, Zakonodavac (Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem) je propis zabrane vezao za putovanje, što je jasno naglašeno u tekstovima hadisa: „Žena ne putuje … osim sa mahremom“, a ne za sigurnost žene. U hadisima se ne spominje sigurnost i zaštita kao razlog zabrane, iako je to smisao zabrane beu sumnje. U hadisima nije došlo: Ako žena nije sigurna na putovanju neka ne putuje bez mahrema.

Takođe, dokazuju dozvolu sa hadisom kojeg bilježi Buharija u svom Sahihu. Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, je rekao ‘Adijj ibn Hatimu, radijallahu anhu: „O ‘Adijj, ako ti se životni vijek oduži, vidjeti ćeš ženu (u nosiljkama, tzv. hudedž) koja će putovati od (mjesta) El-Hire sve dok ne obavi tavaf oko K'abe, neće se bojati nikoga osim Allaha“.Kaže ‘Adijj da je to vidio. U drugim rivajetima mimo Buharije je došlo „(da sa njom) neće niko biti“. Kažu da hadis ukazuje da mahrem nije šart putovanja ako je put siguran.

Prenosi Ibn Hadžer (Fethul-bari, 2/486) da je malikijski učenjak Ibn El-‘Arebi rekao da Allah ne raduje vjernike osim sa onim što je kod Njega dobro.

Zatim je Ibn Hadžer naveo odgovor drugih učenjaka na dokazivanje sa ovim hadisom: „Obavijet da će se nešto desiti ne ukazuje ni na dozvolu istog niti nešto drugo.

Došlo je u vjerodostojom hadisu da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, zabranio da osoba želi smrt (zbog belaja koji je zadesi), a u vjerodostojom hadisu je došlo da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: ‘Neće nastupiti Sudnji dan sve dok čovjek ne bude prolazio pored kabura drugog čovjeka i kaže: Kamo sreće da sam na njegovom mjestu’. Ovo ne ukazuje na dozvolu da se želi smrt zašto je došla zabrana u hadisu. Nego je u hadisu obavijest da će se to desiti.“

Neki savremeni učenjaci dokazuju dozvolu sa fikhskim pravilom (kojeg navode Ibn Tejmije i Ibnul-Kajjim): (Ono što je zabranjeno zbog njega samog, to nije dozvoljeno osim u nuždi. A ono što je zabranjeno radi zatvaranja puteva koji vode u haram, to je dozvoljeno u potrebi). Pa kažu da nema sumnje da je putovanje žene bez mahrema zabranjeno radi zatvaranja puteva koji vode u haram.

Takođe, navode šerijatsko pravilo koje spominje Eš-Šatibi u knjizi El-Muvafekat (5/209): Osnova u ibadetima je da se ne gleda u značenje i smisao propisa, a osnova u adetima (običajima i međuljudskim postupcima) gledanje u značenje i smisao propisa.

Međutim, oba ova pravila gube snagu pred jasnoćom i nedvosmilenošću hadisa.

Odabrano (radžih) mišljenje je stav džumhura (velike većine) učenjaka, tj. da je ženi zabranjeno putovati bez mahrema osim u nuždi (ili jakoj potrebi bez koje bi se život poremetio).

S dužnim poštovanjem prema Hasanu El-Basriju, Ibn Tejmiji i Evzai'ju, prednost treba dati jasnim i nedvosmislenim hadisma.

Putovanje žene bez mahrema avionom i sličnim sigurnim sredstvima javnog prevoza (voz, autobus)

Savremeni učenjaci se razilaze oko putovanja žene bez mahrema avionom i sličnim sredstvima javnog prevoza na dva stava.

Prvi stav – Nije dozvoljeno ženi da putuje avionom (vozom, autobusom) bez mahrema osim u nuždi.

Ovo je fetva Stalne komisije za fetve u Saudiji, Bin Baza, Ibn ‘Usejmina i mnogih drugih učenjaka.

Svoj stav argumeniraju hadisima koji ukazuju na zabranu.

Drugi stav – Dozvoljeno joj je da putuje uz ispunjenje određenih šartova.

Ovo je fetva Abdullaha Džibrina, Aburrezaka Afifija i mnogih drugih učenjaka.

Šartovi dozvole (koji se razlikuju od šejha do šejha) su:

– Da putuje zbog jake potrebe.

– Da je dobila dozvolu od staratelja.

– Da je mahrem opravdano spriječen da putuje sa njom.

– Da avion ne staje u nekom mjestu ili zemlji prije odredišta.

– Da je mahrem isprati na jednom aerodromu a dočeka drugi mahrem ili sigurno društvo na drugom.

– Da ako je ikako moguće putuje u društvu porodice ili skupine žena.

Argumenti dozvole su isti kao dokazi drugog stava učenjaka (gore spomenutog). To jest, da je ibret u sigurnosti žene tokom putovanja, kaka god se ona ostvari ženi je dozvoljeno putovati bez mahrema.

Odabrano (radžih) mišljenje je prvi stav učenjaka, da je ženi zabranjeno putovati bez mahrema osim u nuždi ili jakoj potrebi bez koje bi se život poremetio.

Prema tome, nije dozvoljeno Islamskom centru za edukaciju i istraživanje da organizuje izlete i putovanja žena bez mahrema, gdje žene putuju na udaljenost na kojoj se krati i spaja namaz i koriste druge olakšice putovanja. Niti je dozvoljeno ženama da se odazivaju takvim aktivnostima. Jer takva putovanja nisu nužna niti jako potrebna bez kojeg bi se nečiji život poremetio. Ovo je stav većine prvih i potonjih učenjaka ovog Ummeta i na njega ukazuju jasni vjerodostojni hadisi.

Ve billahi tevfik.

Na pitanje odgovorio dr. Zijad Ljakić – zijad-ljakic.com

Vidi manje

Alejkumusselam.

Po pitanju kvarenja abdesta zbog dodira polnog organa djeteta, svejedno da li bilo od strane žene ili muškarca, nije prenešen nijedan vjerodostojan hadis.

A hadis kojeg prenose Taberani od Ibn Abbasa, radjallahu anhuma, Bajheki od Ibn ebu Lejle, i Ibn Asakir u “Et-Tarihu” od Džabira, radijallahu anhu, da su bili kod Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, pa je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, razdvojio između dvije noge Hasana, radijallahu anhu, i poljubio, u rijavetu: dodirnuo, njegov polni organ, a u rivajtu: i Husejna, radijallahu anhu. Ovaj hadis navodi Ibn Kudame u “El-Mugni” sa dodatkom “pa je klanjao a nije obnovio abdest” dokazujući sa njim da dodir polnog organa djeteta ne kvari abdest, međutim, Ibn Hadžer u “Et-Telhisu el-habir” i drugi muhaddisi su pojasnili da ovaj dodatak ne postoji u zbirkama Taberanija, Bejhekija i Ibn Asakira.

Rivajet Taberanija je slab zbog ravije Tabusa koji je veoma slab i sa čijim se hadisima ne dokazuje (Ebu Hatim, Nesai i Ibn Hibban).

A rivajet Bejhekija je takođe slab zbog slabosti Ibn ebi Lejla što je sam Bejheki potvrdio a šejh Albani dodatno pojasnio.

A rijajet Ibn Asakira je izmišljen našto je ukazao Ibnul Dževzi i ovaj hadis svrastao u izmišljene hadise u svojoj knjizi “El-Mevdu'at”, a takođe, Hatib El-Bagdadi ga u “Et-Tarihu” ocjenjuje ga izmišljenim rekavši: “Ovaj hadis je izmišljen tekstom i senedom, a nije daleko da ga je (ravija) Ibn ebi El-Ezher izmislio”.

Prema tome, ovaj hadis je veoma slab u prva dva rivajeta a krivotvoren i lažan u trećem rivajetu.

A pitanje kvarenja abdesta zbog dodira polnog organa djeteta se vraća u osnovi na pitanje i argumente sa kojima se dokazuju stavovi učenjaka oko kvarenja abdesta zbog dodira polnog organa uopćeno.

Pa tako, može se reći, da oko kvarenja abdesta zbog dodira polnog organa djeteta učenjaci imaju četiri stava:

Prvi stav – da se pri dodiru polnog organa djeteta ne kvari abdest jer u osnovi dodir polnog organa uopće ne kvari abdest.
Ovo je stav onih učenjaka koji su na stavu da dodir polnog organa ne kvari abdest, a to su hanefije, skupina učenjaka malikijskog mezheba, rivajet od Ahmeda kao i skupina ashaba: Abdullah ibn Mes'ud, Huzejfe, S'ad, Abdullah ibn Abbas i drugi, radijalalhu anhum, i tabi'ina: Se'id ibn Musejjib i Tavus.
Njihov dokaz je poznati hadis od Talk ibn Alijja, radijallahu anhu, u kojem je došlo da je neki čovjek rekao: “Dodirnuo sam svoj polni organ”, ili da je taj čovjek rekao: “Ako čovjek dodirne svoj polni organ u namazu je li na njemu da uzme abdest”? Pa je odgovorio Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem: “Ne, on (polni organ) je komad mesa od tebe (tvog tijela)”. A u rivajetu: “Zar on (polni organ) nije komad mesa od tebe (tvog tijela)?” Hadis bilježe Ebu Davud, Tirmizi, Nesai, Ibn Madže, Ahmed i Darekutni. Skupina muhaddisa ga ocjenjuje vjerodostojnim, poput Amr El-Felasa, Ibnul Medinija, Tahavije, Tirmizija, Ibn Hibbana, Taberanija i Ibn Hazma, doka ga supina ocjenjuje slabim, poput Šafije, Ebu Hatima, Ebu Zur'e, Darekutnija, Bejhekija i Ibnul Dževzija. A ispravno je da je hadis dobar i prihvatljiv i da se sa njim može dokazivati ono na šta ukazuje.

Drugi stav: da dodirivanje polnog organa djeteta (šakom) kvari abdest.
Na ovom stavu je većina ashaba, ovo je šafijski mezheb, malikije u poznatijem stavu mezheba i poznati stav unutar hanbelijskog mezheba.
S tim da neki učenjaci koji su na ovom stavu smatraju da dodirivanje polnog organa muškog ili ženskog djeteta pri pranju i slično ne kvari abdest jer je u hadisima došlo da kvari abdest samo ako muškarac ili žena dodirnu vlastiti polni organ, a za sve ostalo nema dokaza.
Oni dokazuju svoj stav sa hadisom od Busre bint Safvan, radijallahu anha, da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: “Ko dodirne svoj polni organ neka uzme abdest”. Hadis bilježe Ebu Davud, Tirmizi, Nesai, Ibn Madže, Ahmed i ostali. Hadis su vjerodostojnim ocijenili Tirmizi, koji prenosi od Buharije da je rekao: “Najvjerodostojnije što je prenešeno u ovom poglavlju je hadis Busre”. Takođe, vjerodostojnim su ga ocijenili Darekutni, Jahja ibn Me'in, Ibn Abdulberr, Bejheki i mnogi drugi.
Njihov odgovor na hadis Talka ibn Alijja, radijallahu anhu, koji je kontadiktoran i oprečan hadisu Busre bint Safvan, radujallahu anhuma, je na jedan od tri načina, (naravno pri čemu daju prednost radu po hadisu Busre bint Safvan).

Prvi način: Da je hadis Talk ibn Alijja, radijallahu anhu, slab zbog ravije Kajs ibn Talka, jer je on nepouzdan ravija. Takođe, najveći učenjaci hadisa su ga ocijenili slabim, poput Ebu Hatima, Ebu Zur'e, Darekutnija i Bejhekija.

Drugi način: Da se u osnovi prihvata da su oba hadisa (od Talka i Busre, radijallahu anhuma) vjerodostojni, s tim da je hadis Talka ibn Alijja, radijallahu anhu, derogiran hadisom Busre bint Safvan, radijallahu anha.

Treći način: Da se u osnovi prihvata da su oba hadisa (od Talka i Busre, radijallahu anhuma) vjerodostojni, s tim da se radu po hadisu Busre bint Safvan, radijallahu anha, (tj. “Ko dodirne svoj polni organ neka uzme abdest”) daje prednost zbog sljedećih razloga:

– Hadis Busre, radijallahu anhuma, je vjerodostojniji od hadisa Talka, radijallahu anhu, jer mu je sened potpuno ispravan, zato kaže imam muhaddisa Buharija o hadisu Busre, radijallahu anha: “On je nešto najvjerodostojnije u ovom poglavlju”. Međutim, ovome se može prigovoriti da je Ibnul Medini dao prednost hadisu Talka nad hadisom Busre, radijallahu anhuma.
– Hadis Busre, radijallahu anha, ima mnogo šahida, tj. hadisa koji se prenose u istom značenju od drugih ashaba, prenose ga 17 ashaba, poput Ebu Hurejre, Aiše, Džabira, Zejd ibn Halida, Abdullah ibn ‘Amra, Erve bint Unejs i drugih radijallahu anhum, za razliku od hadisa Talka, radijallahu anhu, koji nema nijednog šahida, tj. ne prenosi ga nijedan drugi ashab.
– Hadis Talka, radijallahu anhu, je izgrađen na osnovi, tj. da dodir polnog organa ne kvari abdest, dok hadis Busre, radijallahu anha, dolazi sa novim propisom, tj. da kvari abdest, a radi se po onom argumentu koji dolazi po nečemu novom jer je u tome dodatno znanje.
– U radu po hadisu Busre, radijallahu anha, je veća preodstrožnost i sigurnost.
Komentar: Zajednička primjedba na sve spomenuto je da rad po tzv. TERDŽIHU, davanju prednosti jednom hadisu nad drugim jer je jedan vjerodostojniji od drugog, dolazi na red i ima smisla ako je nemoguće napraviti spoj između hadisa, tj. raditi po oba hadisa, a to je u ovom slučaju moguće (na čemu su treći i četvrti stav učenjaka).

Treći stav: ako se polni organ djeteta dodirne sa strašću kvari abdest a ako se dodirne bez strasti ne kvari abdest. Ovo je rivajet od imama Malika, Albanija i Ibn ‘Usejmina.
Dokaz im je to što su oba hadisa (hadis Talka i Busre, radijallahu anhum, koji su oprečni jedan drugom) vjerodostojna a raditi po oba hadisa je vadžib ako je to moguće, a rad po njima je moguć ako se hadis Busre, radijallahu anha, odnosi na dodir sa strašću a hadis Talka, radijallahu anhu, odnosi na dodir bez strasti.

Četvrti stav: onome ko dodirne polni organ djeteta mustehab mu je uzeti abdest što znači da time nije pokvario abdest. Ovo je stav Malika i Ahmeda u rivajetima koji se prenose od njih, takođe to je stav Ibn Huzejme, Ibnul Munzira i Ibn Tejmije.

Argument ovog mišljenja se bazira na tome da su oba hadisa, koji su protivrječni jedan drugom, vjerodostojna i da je vadžib raditi po oba hadisa ako je moguće napraviti spoj među njima, a on je moguć. Po njima je spoj sljedeći: hadis Busre, radijallahu anha, ukazuje da je vadžib uzeti abdest zbog dodir ponog organa koji ga kvari. A hadis Talka, radijallahu anhu, u kojem je došlo da dodir polnog organa ne kvari abdest jer je polni organ sastavni dio tijela kao i ostali dijelovi tijela, ukazuje da se hadis Busre, radijallahu anha, svodi i spušta sa vadžiba (uzimanja abdesta zbog dodira polnog organa) na stepen mustehaba.

Odabrani stav po ovom pitanju je da onaj ko dodirne polni organ djeteta nije izgubio abdest, a Allah zna najbolje.
Da je ovo mišljenje najbliže ispravnom ukazuju to da je odabrani stavu učenjaka uopćeno po pitanju kvarenja abdesta zbog dodira polnog organa: da je mustehab uzeti abdest onome ko dodirne svoj polni organ a ne da mu to kvari abdest. Takođe, da se ovaj propis ograničava samo na ono što je došlo u vjerodostojnim hadisima, to jest, taj propis se odnosi samo na muškarca i ženu koji dodirnu svoj vlastiti polni organ, a ne na dodir tuđeg polnog organa (osim ako pri dodiru tuđeg polnog organa sa strašću izađe mezj koji kvari abdest), a u što ulazi i dodir polnog organa djeteta (pri pranju, presvlačenju i slično). Dokaz za ovo je to što je u svim hadisima u kojima je došao ovaj propis došlo “ko dodirne svoj polni organ” a nije došlo “ko dodirne polni organ” u općoj formi. A da se propis odnosi i na ženu dokaz je hadis: “Koji god muškarac dodirne svoj polni organ neka uzme abdest i koja god žena dodirne svoj polni organ neka uzme abdest”, bilježi ga Tirmizi i prenosi od Buharije u svom “Ilelu” da ga je ocijenio vjerodostojnim. Ve billahi tevfik.

Na pitanje odgovorio dr. Zijad Ljakić – zijad-ljakic.com

Vidi manje

Alejkumusselam.

Odgovor na ovo pitanje sadrži dvije različite mes'ele: da li se bijelo pranje i razni iscjedci smatraju nedžasetom i da li bijelo pranje i razni iscjedci kvare abdest?

Da li se bijelo pranje i razni iscjedci smatraju nedžasetom?

Oko nečistoće bijelog pranja i sličnih iscjedaka kod žene islamski pravnici imaju veoma podijeljeno mišljenje čak i unutar jednog mezheba.

Prvi stav učenjaka je da je bijelo pranje čisto. Ovo je stav Ebu Hanife i hanefijskog mezheba, jedno od mišljenja koje se prenosi od imama Šafije a što je i zvanični mezheb šafijskog mezheba i ovo je zvanični mezheb kod hanabila.

Kod hanefija je bijelo pranje čisto ako nije pomiješano sa krvlju, niti sa mezjom i spermom.

Drugo mišljenje je da je bijelo pranje nečistoća. Ovo zastupaju Ebu Jusuf i Muhammed Šejbani od hanefija, takođe ovo je stav malikijskog mezheba i mišljenje unutar hanefijskog i hanbelijskog mezheba.

Oni koji smatraju da je bijelo pranje nečisto dokazuju to sa hadisom od Zejd ibn Halida, radijallahu anhu, kojeg bilježe Buharija i Muslim u svojim Sahihima a u kojima je došlo da je on upitao Osmana, radijallahu anhu, o čovjeku koji polno opći sa svojom ženom ali ne izbaci sjeme, pa mu je odgovorio: “Treba uzeti abdest kao što ga uzima za namaz i oprati polni organ”. I još je dodao: “Ovo sam čuo od Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem”. A dodaje Buharija u svom Sahihu da je on (Zejd ibn Halid, radijallahu anhu) ovo upitao Aliju, Zubejra, Talhu i Ubejj ibn K'aba, radijallahu anhum, pa su mu isto odgovorili. Takođe, bilježe Buharija i Muslim u svojim Sahihima od Ubejj ibn K'aba, radijalalhu anhu, da je on to isto upitao Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, pa mu je odgovorio: “Treba oprati ono sa čime je dodirnuo ženu a zatim neka abdesti i klanja”. Ovi spomenuti hadisi u kojima je došlo da onaj ko polno opći a ne izbaci sjeme nije dužan uzeti gusul su derogirani drugim vjerodostojnim hadisima koji obavezuju uzimanje gusula nakon polnog općenja (ulaska muškog polnog organa u ženski) pa makar i ne izbacio sjeme oko čega nema razilaženja među učenjacima.

Pa tako kažu, derogirano je neuzimanje gusula ali je ostalo da nije derogirana obaveza pranja polnog organa što ukazuje na nečistoću bijelog pranja. Ovom dokazu se može prigovoriti da je pitanje o kojem mi govorimo bijelo pranje i iscjedci koji izlaze kod žene mimo polnog odnosa.

Takođe, oni dokazuju svoj stav da je bijelo pranje nečisto time što izlazi iz polnog organa a od tog bijelog pranja se ne rađa dijete pa je prema tome sličniji mezju koji je po idžmau učenjaka nečist.

Oni koji smatraju da je bijelo pranje čisto dokazuju to hadisom od Aiše, radijallahu naha, kojeg bilježi Muslim u svom Sahihu da je Aiša struganjem i trljanjem skidala osušene tragove sperme sa odjeće Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, a koja je ostala nakon polnog odnosa. A nema sumnje da je se sperma pomiješala sa bijelim pranjem i sličnim tekućinama unutar polnog organa žene a to je nije učinilo nečistom, naravno po mišljenju učenjaka koji smatraju da je sperma čista (šafija i hanabila).

A najjači argument sa kojim se dokazuje čistoća bijelog pranja i sličnih iscjedaka je to da je osnov u svim stvarima da su čiste sve dok nemamo dokaza o njihovoj nečistoći, a nije prenešeno u šerijatskim tekstovima ništa što ukazuje na obavezu žene da čisti bijelo pranje i slične iscjedtke što bi jasno ukazalo na nečistoću istih. A ako se tome još i doda opća raširenost ove pojave kod žena, tj. rijetko koja žena da nema bijelo pranje i da joj ne izlaze neki iscjedci, pa da pored te opće raširenosti ne dođe ni jedan šerijatski tekst koji obavezuje ženu da čisti te tekućine.

Odabrano mišljenje po ovom pitanju je prvi stav učenjaka, tj. da su bijelo pranje i ostali iscjedci koji izlaze iz polnog organa žene čisti jer nema dokaza koji ukazuju na nečistoću istih niti obavezu čišćenja od istih. A hadis Zejda ibn Halida i hadis Aiše, radijallahu anhuma, su kontradiktorni jedan drugom, jedan obavezuje čišćenje a drugi ne obavezuje, a sa druge strane oba govore o polnom odnosu a ne o samom bijelom pranju i sličnim iscjedcima, pa tako ne mogu biti argumenti koji presuđuju po ovom pitanju.

Druga: da li bijelo pranje i razni iscjedci kvare abdest?
Ovo pitanje se vraća na poznatu mes'elu: da li sve što izađe na dva prirodna otvora (polni organ i duburu) kvari abdest ili kvari abdest samo ono što izađe iz ta dva prirodna otvora a došao je dokaz u šerijatskom tekstu da to kvari abdest.

Kod onih učenjaka koji smatraju da su bijelo pranje i ostali iscjedci nečisti njihov izlazak iz polnog organa kvari abdest, dok oni koji smatraju bijelo pranje čistim imaju podijeljeno mišljenje da li izlazak toga kvari abdest ili ne.

Uglavnom, stavovi učenjaka po ovom pitanju se mogu podijeliti na dva mišljenja:

Prvo mišljenje – da sve što izađe na dva prirodna otvora kvari abdest, svejedno bilo čisto ili nečisto, u tekućem ili čvrstom stanju ili u vidu vjetra. Ovo je stav većine učenjaka. Pa tako po njima bijelo pranje i slični iscjedci kvare abdest.

Argument sa kojim dokazuju svoj stav su šerijatski tekstovi u kojima je došlo da izlazak mokraće, izmeta, vjetra, mezja, vedja i sličnog kvari abdest a sve ovo ima istu zajedničku osobinu a to je da izlazi na dva prirodna otvora, te prema tome obuhvata i bijelo pranje i slične iscjedke.

Drugo mišljenje – da ono što izađe iz dva otvora a došao je šerijatski tekst da to kvari abdest, da je to samo ono što kvari abdest, a ono za što nema teksta to ne kvari. Po ovom mišljenju abdest kvare mokraća, izmet, vjetar, mezj i vedj, a sve drugo za što nema dokaza da kvari abdest ne kvari abdest a u to spadaju bijelo pranje i slični iscjedci. Ovaj stav, između ostalih, zauzima Ibn Hazm, a od savremenih učenjaka šejh Usejmin.

Ispravno mišljenje je drugi stav učenjaka a to je da bijelo pranje i slični iscjedci ne kvare abdest jer nema dokaza koji ukazuje na to.

Takođe, kao što smo već naveli, bijelo pranje je opće raširena pojava među ženama, te je bila jaka potreba da se pojasni da li ono kvari abdest ili ne, a nemamo ni jednog šerijatskog teksta koji ukazuje na to, a osnov je da ništa ne kvari abdest osim ono za što imamo dokaz da kvari.

Nakon izlaganja ove dvije mes'ele, može se dodati da od argumenata sa kojim se može dokazivati da bijelo pranje i slični iscjedci nisu nečisti i da ne kvare abdest je i hadis kojeg bilježi Buharija u svom Sahihu od Ummu Atijje, radijallahu anha, u kojem ona kaže: “Nismo ubrajali kudret (smeđa tekućina koja izlazi iz polnog organa žene) i sufret (žuta tekućina koja izlazi iz polnog organa žene) niušto”, a u rivajetu kod Ebu Davuda se prenosi vjerodostojan dodatak “nakon čistoće”. Opće značenje ovog hadisa ukazuje da smeđa i žuta tekućina koje izlaze iz polnog organa žene nisu ubrajane u nečistoću niti u ono što kvari abdest.

Prema tome, ti nisi dužna da mijenjaš veš zbog bijelog pranja i sličnih iscjedaka jer oni nisu nečisti, niti izlazak istih kvari abdest. Ve billahi tevfik.

Na pitanje odgovorio dr. Zijad Ljakić – zijad-ljakic.com

Vidi manje