Alejkumusselam.

Bilježe Buharija i Muslim u svojim Sahihima od Abdullaha ibn Abbasa, radijallahu anhuma, da je on rekao: “Vjerovjesniku, sallallahu alejhi ve sellem, je bilo naređeno da čini sedždu na sedam dijelova tijela i da ne skuplja kosu niti odjeću, na čelo, dvije šake, dva koljena i dva stopala”. U više rivajeta istog hadisa u Muslimovom Sahihu je došlo: “A zabranjeno mu je da skuplja svoju kosu i svoju odjeću” i “Naređeno mi je da činim sedždu na sedam kostiju i da ne skupljam odjeću niti kosu”.

Takođe, bilježi Muslim u svom Sahihu od Kurejba, oslobođenog roba Ibn Abbasa, radijallahu anhuma, da je Abdullah ibn Abbas vidi Abdullaha ibn El-Harisa, radijallahu anhum, da je klanjao a kosa mu je bila zavezana u pletenicu, pa je ustao i odvezao mu pletenicu.

Nakon što je predao selam rekao mu je: “Što si to uradio sa mojom kosom?”, pa mu on reče da je čuo Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, da je rekao: “Zaista je primjer ovoga poput primjera onoga koji klanja zavezanih ruku”.

Prenosi se od Ebu Rafi'e, radijallahu anhu, da je rekao: “Zabranio je Vjerovjesnik, sallallahu alejhi ve sellem, da čovjek klanja a da mu kosa bude zavezana u pletenicu”.

Prenose ga Ahmed, Ibn Madže i Taberani, a vjerodostojnim ga je ocijenio Šuajb Arnaut.

Prenosi se od Rafi'e, oslobođenog roba Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, da je vidio Hasana ibn Alijja, radijallahu anhuma, kako klanja a kosa mu zavezana u pletenicu, pa mu je odvezao pletenicu i rekao: “Zabranio je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, da čovjek klanja a kosa mu zavezana u pletenicu”.

Hadis bilježe Ebu Davud i Ibn Madže a vjerodostojnim ga ocjenjuje šejh Albani.

Iako vanjsko značenje hadisa ukazuje na zabranu vezivanja kose ili pravljenja pletenice i klanjanja u takvom stanju, ipak skoro svi učenjaci ovog Ummeta da je to samo mekruh, znači pokuđeno.

Zato kaže Ševkani u knjizi “Nejlul-evtar” (2/386): “Vanjsko značenje zabrane u hadisu poglavlja ukazuje da je haram (vezivanje kose i odjeće u namazu) i ne odstupa se od tog propisa osim radi nekog drugog argumenta (koji ukazuje da nije haram)”.

Ispravan stav, a Allah zna najbolje, da svi spomenuti hadisi ukazuju na pokuđenost vezivanja kose prilikom klanjanja. Ovu pokuđenost prenose i učenjaci hadisa i učenjaci fikha, kao da su složni na tome. A od dokaza sa kojim se može dokazivati da je pokuđeno a ne zabranjeno je to što su ovo pitanje tako razumjeli ashabi, a oni su bili najbliže Poslaniku, sallallahu alejhi ve sellem, i najbolje su razumjeli značenje tih riječi. Naime, prenosi učenjak Iraki da od ashaba koji su prezirali vezivanje kose u namazu su Omer ibn Hatab, Osman, Alijja, Huzejfe, Ibn Omer, Ebu Hurejre, Ibn Abbas i Ibn Mes'ud, radijallahu anhum, a ovo su fakihi i učenjaci ashaba.
Mudrost u ovom propisu je u tome što kosa čini sedždu zajedno sa onim koji čini sedždu i u tome se pokazuje poniznost kose u ibadetu. Ovo se prenosi od Abdullaha ibn Mes'uda, radijallahu anhu, u vjerodostojnom senedu kod Ibn Ebi Šejbe u “El-Musannefu”. Naime, nakon što je vidio čovjeka da klanja sa kosom zavezanom u pletenice rekao mu je: “Kada klanjaš nemoj svoju kosu vezivati u pletenice, jer tvoja kosa čini sedždu sa tobom i ti u svakoj dlaci imaš nagradu”, pa mu čovjek reče: “Ja se bojim da ne uprašim kosu”, a on mu dogovori: “Njeno prašenje je bolje za tebe”. Isto to se prenosi od Ibn Omera da je rekao čovjeku koji je klanjao sa kosom zavezanom u pletenicu: “Razveži kosu kako bi činila sedždu sa tobom”.

Kaže učenjak Iraki: “Ovaj propis se odnosi samo na muškarce mimo žena, jer je njihova kosa avret (stidno mjesto) koji je obaveza pokriti u namazu pa ako bi razvezale kosu mogućnost je da se raspusti čime bi bilo teško da je drži pokrivenom a time bi pokvarila namaz…”.

Prema tome, pokuđeno je onom muškarcu koji ima dugu kosu da prilikom klanjanja veže kosu, svejedno u pletenice ili bilo koji drugi način.
A vezivanje kose u pletenice od strane muškarca u toku namaza i van namaza učenjaci nisu povezivali sa oponašanjem žena, jer je za vrijeme Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, bila praksa da i muškarci vežu kosu u pletenice što se jasno razumije iz gore spomenutih hadisa, a ovo znači da vezivenje kose u pletenice nije svojstveno samo ženama. Ve billahi tevfik.

Na pitanje odgovorio dr. Zijad Ljakić – zijad-ljakic.com

Alejkumusselam.

Ovaj hadis se prenosi od osam ashaba: od Džabira, Ibn Omera, Ebu Se'ida El-hudrija, Ebu Hurejre, Ibn Abbasa, Ibn Mes'uda, Enesa i Alije, radijallahu anhum. Sve ove rivajete naveo je Darekutni u svom “Sunenu” i sve ijedan rivajet ocijenio slabim.

Takođe, od učenjaka koji su sve ove rivajte ocijenili slabim su: Buharija, Ibnul Dževzi, Medždudin ibn Tejmije, Ibn Kesir, Nevevi i mnogi drugi.

Takođe, od učenjaka hanefijskog mezheba koji su ove hadise ocijenili slabim jedan od najučenijih hanefija u hadisu Ebu Musa Er-Razi, s tim da on kaže da se oni (hanefije) u ovoj mes'eli oslanjaju na predaje od ashaba a ne sam hadis.

Kaže Ibn Hadžer u “Fethu” (2/285) o ovom hadisu: “Hadis je slab kod hafiza hadisa”, a u “Telhisul habir” (1/569): “On (ovaj hadis) ima rivajete od skupine (ashaba) a svi su slabi”.

Prema tome, ovaj hadis u svim njegovim rivajetima je veoma slab i ne može se dignuti na stepen dobrog (hasen) hadisa skoro kod svih muhaddisa, osim kod nekih hanefijskih učenjaka. Pa tako ovaj hadis ne može biti dokaz za neučenje i šutnju muktedije pri klanjanju iza imama.

Međutim, hadis sa kojim se može dokazivati da Fatiha nije rukn i šart valjanosti namaza (nego da je samo vadžib) je hadis kojeg bilježi Muslim u svom sahihu: “Ko ne prouču Fatihatul-kitab (Fatihu) namaz mu je HIDADŽ (tj. krnjav)”, ravija hadisa je pojasnio da “hidadž” znači “nakis”, tj. KRNJAV ILI MANJKAV.

A namaz koji je krnjav ili manjkav nije pokvaren, naravno shodno tumačenju, nego nema potpunu nagradu tj. to je namaz sa manjom nagradom ali je ispravan.

Naravno, oko pitanja Fatihe da li je njeno učenje rukn namaza je poznato razilaženje među učenjacima mezheba što nije namjera da se obrađuje u ovom pitanju.

Ovo je po meni presudni hadis koji presuđuje da izostavljanje Fatihe i njeno neučenje ne kvari namaz, tj. da ona nije šart valjanosti namaza nego da je njeno učenje vadžib te da onaj ko je namjerno izostavi griješan ali ne mora ponoviti namaz. A Allah zna najbolje.

Ve billahi tevfik.

Na pitanje odgovorio dr. Zijad Ljakić – zijad-ljakic.com

Alejkumusselam.

U hadisu od Ebu Se'ida El-Hudrija, radijallahu anhu, se prenosi da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: “Ko prouči suru Kehf u petak osvijetli mu se od nura koliko je između dvije džume”. Bilježe ga Hakim, Bejheki, Taberani u “Evsatu” i Nesai u “El-jevu vel-lejletu”. Oko vjerodostojnosti ovog hadisa ima razilaženja:

– šejh Albani ga ocjenjuje prihvatljivim na osnovu dva druga rivajeta koji ga podupiru,

– Nesai, Bejheki i Zehebi smatraju da je mevkuf, tj. da su to riječi ashaba,

– Ibn Kesir smatra da je lanac prenosilaca slab a da je najbolje što se za njega može reći da su to riječi ashaba,

– Ebu Ishak Huvejni kaže da je hadis slab zbog poremećaja u senedu,

– kaže Bin Baz da u svim rivajetima hadisa ima slabosti, a da po nekim učenjacima jedni rivajeti podupiru druge i da se prenosi od dvojice ashaba da su je učili.

Takođe, slabost hadisa se vraća i na raviju Muhammeda ibn Halida koji je veoma slab.
Oko učenja sure Kehf petkom uopćeno učenjaci imaju podijeljeno mišljenje, pa tako oni koji prihvataju hadis smatraju da je mustehab proučiti suru Kehf u petak. Dok oni koji smatraju da je slab, skupina od njih smatra da su to riječi Ebu Se'ida El-Hudrija, radijallahu anhu, a on tako nešto ne može reći od sebe nego je to čuo (on ili neki drugi ashab) od Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, pa je tako sunet učiti suru Kehf na osnovu toga. Dok druga skupina koja je ocijenila hadis slabim smatra da nije preporučeno (mustehab) učiti suru Kehf petkom.

Onome čemu naginjem po ovom pitanju je prije svega slabost hadisa sa strane seneda i nepotvrđenost i nepropisanost učenja sure Kehf petkom.

Ono što podupire slabost hadisa i rada po njemu je to što se petak, klanjanje džume i sve što je vezano za ovaj dan neprestano ponavljalo za vrijeme Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, a da nam nije prenešeno ni u jednom vjerodostojnom hadisu da je na učenje sure Kehf petkom postakao Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, niti je on sam učio, a to isto nije prenešeno od ashaba u vjerodostojnim predajama (osim ovaj rivajet od Ebu Se'ida El-Hudrija i Ibn Omera, radijallahu anhum, koji su slabi).

A što se tiče učenja sure Kehf naglas prije same džume dok ostali slušaju, pošto takav način učenja sure Kehf petkom nije propisan, čak ako uzmemo stav učenjaka koji smatraju da je mustehab učiti, ako bi se na tome ustrajavalo, tj. uvelo u stalnu praksu da se tako uči, onda bi to preraslo u novotariju. A propis novotarije je poznat iole učenom i obrazovanom muslimanu. A ako bi se to samo nekada učilo s vremena na vrijeme, to nije propisano i treba to izbjegavati. Ov se odnosi na one koji to praktikuju. A što se tiče džematlija nisu obavezni uopće da slušaju niti da se povinuju takvoj praksi.

Ve billahi tevfik.

Na pitanje odgovorio dr. Zijad Ljakić – zijad-ljakic.com

Alejkumusselam.

Islamski pravnici imaju podijeljeno mišljenje oko davanja dobrovoljne sadake kjafirima. Razlog ovog razilaženja među učenjacima je to što je sadaka sama po sebi davanje imetka u vlasništvo nekome drugom radi nagrade (sevapa) pa da li musliman ima nagradu ako sadaku da kjafiru?

Skupina učenjaka je na stavu da je uopće dozvoljeno davanje sadake kjafirima, svejedno bili oni zimijje (kjafiri koji plaćaju džizju i žive u muslimanskoj zemlji), ili oni koji su pod ugovorom o neratovanju protiv muslimana, ili kjafiri koji su u ratu protiv muslimana. Ovo je stav hanbelijskog mezheba, zvaničan stav šafija (po nekim učenjacima unutar mezheba) i stav Muhammeda Šejbanija od hanefija.

Dokazi sa kojim dokazuju ovu dozvolu su:
– riječi Uzvišenog: “I hranu su udjeljivali, mada su je i sami željeli, siromahu, jetimu i zarobljeniku” (Ed-Dehr, 8). Kaže Ibn Kudame: “U to vrijeme zarobljenik nije bio osim kjafir”.

– hadis mutefekun alejh u kojem kaže Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem: “U svakoj svježoj jetri (živom biću) je nagrada”.
Neki učenjaci, poput hanefijskog učenjaka Haskefija, prave razliku između kjafira zimijja kojima je dozvoljeno davati sadaku i svih drugih kjafira kojima nije dozvoljeno dati sadaku.

Dok šafijski učenjak Šurejbini navodi stav učenjaka Ezre'ija da se dozvola davanja sadake kjafirima ne odnosi na kjafira koji je u ratu protiv muslimana, nego da se odnosi na zimijju, onog koji je pod ugovorom o neratovanju, kjafiru rođaku, kjafiru za kojeg se nadamo da će primiti Islam, kjafiru koji je zarobljen kod muslimana i slično.
Odabrano mišljenje po ovom pitanju, a Allah zna najbolje, je ovo zadnje mišljenje, tj. da je dozvoljeno davati sadaku svim vrstama kjafira osim onim koji su u ratu sa muslimanima. S tim da ovu dozvolu treba ograničiti, kao što to preciziraju neki učenjaci, da ako znamo da će se sa tom sadakom pomoći kjafir u činjenju grijeha prema Allahu, poput toga da će kupiti krst, alkohol i slično, da onda nije dozvoljeno da mu se da sadaka jer to prestavlja pomaganje u griješenju.

A što se tiče činjenja dobročinstva prema kjafirima, to nam je došlo pojašnjeno u kur'anskom ajetu u kojem Uzvišeni kaže: “Allah vam ne zabranjuje da činite dobročinstvo i da budete pravedni prema onima koji ne ratuju protiv vas zbog vjere i koji vas iz zavičaja vašeg ne izgone. Allah zaista voli one koji su pravedni” (El-Mumtehine, 8). Kaže Ibn Kesir u svom Tefsiru navodeći primjer na koga se odnose riječi “prema onima koji ne ratuju protiv vas zbog vjere i koji vas iz zavičaja vašeg ne izgone”, poput žena i tjelesno slabih.

Takođe, u hadisu kojeg bilježi Buharija u svom Sahihu od Esme, radijallahu anha, da joj je došla njena majka koja je bila mušrikinja, pa je ona pitala Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, da li da održava rodbinske veze sa njom, pa joj je odgovorio: “Da, održavaj rodbinske veze sa svojom majkom”. A nema sumnje da je jedan od vidova održavanja rodbinskih veza sa roditeljem činjenje dobročinstva prema njemu.

Prema tome, dozvoljeno je da udjeljuješ sadaku toj ženi i da joj činiš dobročinstvo pomagajući joj na raznorazne načine, s tim da to ne smije preći u bliskost i prijateljovanje nego da budeš na distanci sa njom. Ve billahi tevfik.

Na pitanje odgovorio dr. Zijad Ljakić – zijad-ljakic.com

Alejkumusselam.
Prenosi Enes, radijallahu anhu, da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem rekao: “Neće se dvojica zavoliti u ime Allaha a da neće biti draži Allahu od njih dvojice onaj koji koji više voli svoga druga”. Hadis bilježe Buharija u knjizi “El-Edbul el-mufred”, Ibn Hibban, Hakim, Ebu J'ala, Taberani u “El-Evsatu” i Bejheki u “Šu'abul-iman”. Vjerodostojnim su ga ocijenili Hakim, Albani i mnogi od potonjih učenjaka, a slabim Darekutni rekavši da je mursel (tj. da su riječi ashaba). U njegovom senedu je ravija Mubarek ibn Fudale kojeg neki muhaddisi ocjenjuju slabim dok drugi prihvatljivim. Riječi Darekutnija, da je hadis mursel odnosno slab, je najbliže ispravnom., a Allah zna najbolje. Ve billahi tevfik.

Na pitanje odgovorio dr. Zijad Ljakić – zijad-ljakic.com