Alejkumusselam ve rahmetullahi ve berekatuhu.

Hvala Allahu i neka je salavat i selam na posljednjeg vjerovjesnika, a zatim:

Stavovi učenjaka oko abdesta (gusula) osobe koja nosi gips

Razišli su se islamski pravnici na tri mišljenja oko propisa i načina abdesta i gusula osobe koja nosi gips ili slično, poput zavoja ili flastera.

Prvo mišljenje: vadžib je pri uzimanju abdesta (ili gusula) potrati mokrom rukom preko gipsa (zavoja ili flastera), ako se ne izvrši potiranje abdest (ili gusul) nije ispravan.

Ovo je stav džumhura (većine) učenjaka, a između ostalih to je zvanični stav svečetiri mezheba. (Bedai'us-sanai'i 1/13-14, Hašijetud-dusuki 1/163, El-Medžu 2/326, Keššaful-kinna'a 1/120).

Nema dokaza u šerijatskim tekstovima sa kojim se dokazuje ovo pitanje.

Drugo mišljenje: nije propisano potiranje po gipsu (zavoju, flasteru), nego se peru ostali dijelovi tijela.

Ovo je stav Ibn Hazma (El-muhalla 2/74) i šejha Albanija (Temamul-minne, str. 135).

Kažu da nije potvrđeno ni u Kur'anu ni u Sunnetu potiranje po gipsu i sličnom.

Treće mišljenje: na osobi koja ima gips (zavoj ili flaster) je da opere zdrave dijelove tijela a zatim uzme tejemmum, a ne potire po gipsu i sličnom.
Ovo je stav skupine učenjaka šafijskog mezheba. (El-Medžu 2/326)

Odabrano (radžih) mišljenje je stav džumhura (prvo mišljenje), mada i drugi stav ima snagu, jer po ovom pitanju nije ništa potvrđeno u šerijatskim tekstovima. Dok je treći stav najslabiji, jer obavezivanje da se istovemeno čine dvije vrste tahareta (abdest i tejemmum) nema sličnih primjera u drugim fikhskim mes'elama.

Šartovi potiranja po gipsu

Zatim zagovrači prvog mišljenja, tj. da je vadžib pri uzimanju abdesta (ili gusula) potrati mokrom rukom preko gipsa (zavoja ili flastera), uslovljavaju tri šarta da bi potiranje bilo ispravno:

Prvi šart: da bolesnik ne smije skinuti gips (zavoj ili flaster), jer bi to nanijelo zdravstvenu štetu bolesniku.

Drugi šart: da pranje zdravih dijelova tijela ne šteti bolesnim dijelovima. U protivnom, vrši potiranje po svim dijelovima tijela. Oko ovoga pitanja, šta u tom slučaju da radi, ima razilaženja: da li da uzme tejemmum ili da potire po svim dijelovima.

Treći šart: da se gips (zavoj ili flaster) stavi nakon što bolesnik uzme abdest (ili gusul).

Oko ovog trećeg šarta učenjaci koji su na stavu džumhura imaju podijeljeno mišljenje: Skupina učenjaka je na stavu da je ovo šart da bi se vršilo potiranje po gipsu.

Ovo je šafijski mezheb i rivajet imama Ahmeda. (Nihajetul-muhtadž 1/169, El-Mugni 1/259)

Kažu ako ne ispuni ovaj šart, obavezan je skinuti gips i uzeti abdest a zatim staviti, a ako ne smije, onda potire po gipsu i tako klanja a zatim naklanja te namaze jer nije ispunio šartove tahareta.

Druga skupina kaže da ovo nije šart, jer bolesnik često ne bira situaciju kada će staviti gips. Na ovome je imam Ahmed u drugom rivajetu, Ibn Tejmije i od savremenih učenjaka Ibn Usejmin. (Medžmu'ul-fetava 21/179, El-Mumtu'a 1/250)

Drugi stav je bliži ispravnom, a Allah zna najbolje.

Način uzimanja mesha (potiranja) po gipsu

Kada osoba sa gipsom hoće da uzime abdest (ili gusul) prvo opere zdravi dio tijela, a zatim potare po gipsu.

Da li je obavezan izvršiti potiranje po čitavom gipsu ili je dovoljno samo po jednom dijelu kao kod mesha po mestvama? O ovome učenjaci imaju dva stava:

Prvi: da je vadžib potrati cijeli gips.

Na ovome su hanefije, malikije i hanabile. I jedan od dva stava šafija. (Hašijetu Ibn Abidin 1/186, Keššaful-kinna'a 1/120, Hašijetud-dusuki 1/163)

Drugi: da je dovoljeno izvršiti potiranje po jednom dijelu.

Na ovome su šafije u poznatijem stavu mezheba, kao i hanefije u drugom stavu unutar mezheba. (Bedai'us-sanai'i 1/14, El-Medžu 2/326)

Najbliže je da treba potiranje izvršiti po čitavom gipsu, a Allah zna najbolje.

Ve billahi tevfik.

Na pitanje odgovorio dr. Zijad Ljakić – zijad-ljakic.com

Alejkumusselam ve rahmetullahi ve berekatuhu.

Hvala Allahu i neka je salavat i selam na posljednjeg vjerovjesnika, a zatim:

Od šartova valjanosti namaza su čistoća odjeće i mjesta za klanjanje. Oko toga nema razilaženja među učenjacima.

Međutim, musliman treba znati šta se sve u Šerijatu smatra nečistim da bi znao od čega mu odjeća i mjesto za klanjanje trebaju biti čisti. U narednom dijelu odgovora biće navedeno šta je sve nečisto u Šerijatu, našto ukazuju šerijatski tekstovi. Zbog dužine odgovora neću navoditi argumente niti detalje oko razilaženja učenjaka.

Vrste nečistoća:

Prvo: strvina

Strvina je svaka životinja koja umre mimo šerijatskog klanja. Pod propis strvine (tj. da je nečistoća) potpada i dio tijela koji se odsijeće od životinje dok je živa. Takođe, životinja čije se meso ne jede je nečista, pa makar bila zaklana šerijatskim klanjem.

Izuzimaju se iz ovog propisa (nečistoća):

– uginule ribe

– uginuli skakavci

– kosti, dlake, rogovi i nokti uginule životinje

– štavljena koža uginulih životinja

– uginule životinje koje nemaju krvi, poput insekata (mušica, komaraca i slično).

Sve spomenuto kao izuzetak je čisto.

Drugo: ljudski izmet i mokraća

Treće: svinjsko meso

Četvrto: izmet i mokraća životinja čije se meso ne jede

A izmet i mokraća životinja čije se meso jede je čisto po ispravnijem stavu učenjaka.

Peto: pljuvačka psa (na čemu su hanefije)

Iako lično naginjem stavu malikija da je čitav pas čist.

Šesto: krv hajza

Dok je sva ostala krv, ljudska ili životinjska, čista po ispravnom stavu učenjaka.

Sedmo: mezj, tj. sluzava tekućina koja izađe iz polnog organa (muškarca ili žene) nakon strasti.

Osmo: vedj, tj. bijela tekućina koja izađe iz polnog organa (muškarca ili žene) nakon mokrenja.

Po ispravnom stavu učenjaka alkohol i sperma su čisti, jer nema dokaza koji ukazuje na njihovu nečistoću.

Takođe, nema dokaza da su sline, sluz, gnoj, pljuvačka i ono što se povrati nečisti.

Sve stvari mimo gore spomenutih nečistoća su u Šerijatu čiste pa makar čovjeku bile ogavne i gnusne.

Takođe, osnova je da je sve u stanu (kući) od tepiha, odjeće, kreveta i ostalog čisto sve dok se ne dokaže suprotno.

Prema tome, ti moraš napraviti razliku između čistoće u šerijatskom smislu i čistoće kako je ti vidiš i doživljavaš. Nije sve ono što se kod ljudi naziva nečistim, prljavim i neurednim nečistoća u Šerijatu koja utiče na valjanost namaza.

Ve billahi tevfik.

Na pitanje odgovorio dr. Zijad Ljakić – zijad-ljakic.com

Alejkumusselam ve rahmetullahi ve berekatuhu.

Hvala Allahu i neka je salavat i selam na posljednjeg vjerovjesnika, a zatim:

Uzimanje mesha po čarapama

Oko samog uzimanja mesha po čarapama postoji razilaženje među učenjacima, jedni dozvoljavaju, drugi zabranjuju, a treći dozvoljavaju uz određene šarte.

Naime, mesh po čarapama se prenosi u hadisu od Ebu Kajsa (Abdurrahman ibn Servana), od Huzejl ibn Šerahbila, od Mugire ibn Šu'beta, radijallahu anhu, da je rekao: “Vjerovjesnik, sallallahu alejhi ve sellem, je uzeo abdest i učinio mesh po čarapama”. Ovaj rivajet bilježe Ebu Davud, Tirmizi, Nesai, Ibn Madže, Ahmed, Ibn Huzejme, Ibn Hibban i Bejheki.

Sa ovim rivajetom da je učinio mesh po čarapama se izdvojio Ebu Kajs od Huzejla ibn Šerahbila, a vjerododstojnim ga ocjenjuju Tirmizi, Ibn Huzejfe i Ibn Hibban.

Dok drugi najveći učenjaci hadisa ovaj rivajet ocjenjuju slabim jer se Ebu Kajs od Huzejla izdvojio u njemu navođenjem dodatka da je učinio mesh po čarapama. Kaže Bejheki o ovom rivajetu: “Ovaj hadis je munker, slabim su ga ocijenili Sufjan Es-Sevri, Abdurrahman ibn Mehdi, Ahmed ibn Hanbel, Jahja ibn Mein, Alijj ibn Medinij i Muslim ibn Hadždžadž, poznato je da je hadis koji se prenosi od Mugire potiranje po mestvama”.

Kaže imam Nevevi: “Ovo su najučeniji imami hadisa, pa i ako Tirmizi kaže da je hadis hasen-sahih ovima se daje prednost nad njim, čak svaki od njih kada bi se izdvojio dala bi mu se prednost u odnosu na Tirmizija oko čega su složni poznavaoci ove nauke”.

Dakle, ovaj hadis prenosi ogroman broj ravija od Mugire ibn Šu'be, radijallahu anhu, preko trideset tri ravije, s tim da u njemu došlo da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, uzeo mesh po mestvama. Nema sumnje da zbog toga što ovoliki broj ravija prenosi od Mugire ibn Šu'beta, radijallahu anhu, suprotno onome što prenosi Ibn Kajs da je jak razlog da budemo ubijeđeni da je Ebu Kajs pogriješio.

Rivajet ovog hadisa je uticao, između osatlog, na razilaženje fakiha po pitanju dozvole uzimanja mesha po čarapama.

Prvo mišljenje učenjaka je dozvola uzimanja mesha po čarapama. Ovo se prenosi od Alije, Ammara, Ebu Mes'uda, Enesa, Ibn Omera, El-Beraa, Bilala, Ebu Umame i Sehla ibn S'ada, radijalahu anhum, od ashaba. Kao i od ostalih učenjaka poput: Nafie, Ata, Ibrahim En-Nehaia, Seida ibn Džubejra, Sufjana Es-Sevrija i Abdullah ibn Mubareka od tabi'ina, kao i od Davuda Zahirija i Ibn Hazma.

Drugo mišljenje je dozvola uzimanja mesha po čarapama pod šartom da čarape budu guste. Ovo se prenosi od Seida ibn Musejjiba, takođe ovo je stav Ebu Hanife, Šafije i Ahmeda. Na ovome je i imam Malik, s tim da on uvjetuje da donji dio čarapa bude opšiven kožom.

Treće mišljenje je zabrana uzimanja mesha po čarapama. Na ovome su Mudžahid, Amr ibn Dinar, drugo mišljenje Ata, Evzaia i ono što je poznato od Malika.

Prva dva mišljenja dokazuju svoj stav gore spomenutim hadisom u rivajetu od Ebu Kajsa, a već smo govorili o njegovoj slabosti.

Takođe dokazuju sa hadisom kojeg prenosi Ebu Musa El-Eš'ari da je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, uzeo abdest pri čemu je učinio mesh po čarapama i papučama. Bilježi ga Ibn Madže, Bejheki i Tahavija. Međutim, ovaj hadis je slab jer je u njegovom senedu Isa ibn Sinan koji je nepouzdan ravija. Prema tome oba ova hadisa su veoma slaba te ne mogu biti validan dokaz po ovom pitanju.

Međutim, prenosi se poput ovog zadnjeg hadisa da je to radio Enes, radijallahu anhu. To bilježe Abdurezzak i Ibn Ebi Šejbe u svojim Musannefima kao i Bejheki od Ezrek ibn Kajsa da je rekao:”Vidio sam Enesa ibn Malika, izgubio je abdest pa je oprao svoje lice i ruke i učinio mesh po čarapama od vune, pa sam mu rekao: Zar činiš mesh po njima? A on je odgovorio: One su (čarape) mestve s tim da su od vune”.

Kaže Ahmed Šakir da je ovaj sened vjerodostojan. Ova predaja je jak argument, ne u tome što je Enes, radijallahu anhu, učinio mesh po čarapama, nego u tome što je jasno rekao da su čarape poput mestvi, s tim da su one od vune, a Enes je ashab koji jako dobro razumije arapski jezik i živio je u vrijeme prije nego što su drugi jezici uticali na arapski jezik. Prema tome, on pojašnjava da je značenje mestvi šire od toga da budu samo od kože, nego da riječ mestve obuhvata sve što pokriva stopalo, dok sa druge strane nije nam došao dokaz u Šerijatu da mestve moraju biti samo od kože.

Ibn Ebi Šejbe je u svom Musannefu naslovio jedno poglavlje “Ko kaže čarape su na stepenu mestvi”, zatim je prenio nekoliko rivajeta o tome od Ibn Omera, radijallahu anhuma, Ata, Nafie i Hasana El-Basrija.

Osnova je pranje nogu prilikom abdesta, a došlo nam je u mutevatir predajama da je dozvoljeno i da je od vjere islama uzimanje mesha po mestvama koje su napravljene od kože.

Oko uzimanja mesha po čarapama nije ništa vjerodostojno prenešeno od Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem. Međutim, prenosi se od velikog broja ashaba da su dozvoljavali i uzimali mesh po čarapama, a od nekih od njih da su pojasnili da su čarape poput mestvi, osim što su od vune, a nije prenešeno da je neko od ashaba imao drugačiji stav.

Prema tome, odabrani stav je da je dozvoljeno uzimati mesh po čarapama, ne na osnovu hadisa od Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, nego na osnovu razumijevanja i djela ashaba, a nema sumnje da su oni bolje razumjeli ovo pitanje od svih onih koji su došli poslije njih.

Naklanjavanje namaza

O naklanjavanju propuštenih nemaza pisao sam u nekoliko odgovora. Evo neki od tih linkova:

NAKLANJAVANJE NAMJERNO OSTAVLJENIH NAMAZA

ISKUP ZA PROPUŠTENI NAMAZ

https://pitajucene.com/pitanje/naklanjavanje-namaza/

Ve billahi tevfik.

Na pitanje odgovorio dr. Zijad Ljakić – zijad-ljakic.com

Ve alejkumusselam ve rahmetullahi ve berekatuhu.
Učenjaci po tom pitanju imaju dva općepoznata mišljenja:
1- da nifas traje do 40 dana, a ako krv i dalje izlazi po jednima je to krv istihaze, po drugima krv hajza
Ovo je stav većine učenjaka.
2- da traje dokle god izlazi krv nifasa
Ovo stav manje skupine učenjaka, između ostalih šejhul-islama Ibn Tejmijje i Albanija.
Ispravn je, a Allah zna najbolje, drugi stav.
Detaljnije o tome, poslušaj video-klip.
https://youtu.be/GEojGxObTs8

Ve billahi tevfik.

Na pitanje odgovorio dr. Zijad Ljakić – zijad-ljakic.com

Alejkumusselam ve rahmetullahi ve berekatuhu.

Hvala Allahu i neka je salavat i selam na posljednjeg vjerovjesnika, a zatim:

Vjerodostojni hadisi ukazuju da se mokraća ženskog djeteta, dok je u dobu dojenja, tretira nečistom kao i mokraća odraslih ljudi, tj. da je vadžib da se opere, dok je mokraća muškog na manjem stepenu nečistoće (neki učenjaci smatraju da je čista a većina da je nečista) te da je dovoljno da se popršće vodom mjesto na kojem je mokraća, tj. da nije obaveza oprati.

Hadisi o ovom pitanju

Oko ovog pitanja se prenose dva općepoznata hadisa u više rivajeta:

Prvi – Od Ummu Kajs, radijallahu anha, da je došla Poslaniku, sallallahu alejhi ve sellem, sa svojim malom sinom koji nije jeo hranu (hranio se samo mlijekom). Uzeo ga je u svoje krilo, pa je dijete mokrilo na njegovu odjeću. Tražio je da mu donesu vodu sa kojom je poprskao po odjeći a nije oprao.

Od Aiše, radijallahu anha, se također prenosi da je Poslaniku, sallallahu alejhi ve sellem, donešeno muško dijete, koje je mokrilo na njegovu odjeću, pa je on pomokreno mjesto poprskao vodom.

Oba hadisa su muttefekun alejhi (tj. bilježe ih Buharija i Muslim).

Drugi – Od Ebu es-Semha, radijallahu anhu, da je Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, rekao: „Pere se od mokraće ženskog djeteta, a pršće od mokraće muškog“.

Bilježe ga Ebu Davud, Nesai, Ibn Madže i Hakim. Hadis je vjerodostojan, takvim ga ocjenjuju Hakim, Zehebi i Albani, a Bejheki prenosi od Buharije da ga ocjenjuje dobrim.

Ovaj hadis podupiru druga dva hadisa od Alije (Ebu Davud, Tirmizi, Ibn Madže i Ahmed) i Ummu el-Fadl (Ebu Davud, Ibn Madže i Ahmed) sa istim tekstom.

Stavovi učenjaka

Složni su učenjaci da je mokraću djeteta, bilo muško ili žensko, ako je prestalo dojiti i hrani se drugom hranom, obaveza prati jer je nečista.

A oko pranja mokraće muškog i ženskog djeteta koje doji učenjaci imaju podijeljeno mišljenje:

Prvi stav – popršće se mokraća muškog a opere mokraća ženskog djeteta

Ovo je stav Šafije, Ahmeda, Ishaka, Evzai'ja, Ibn Hazma, Ibn Tejmijje, Ibn el-Kajjima i drugih.

Drugi stav – nema razlike između muškog i ženskog djeteta oko obaveze pranja njihove mokraće.

Oni ne rade po spomenutim hadisima, a osnova je nečistoća mokraće.

Treći stav – mokraća muškog i ženskog djeteta se popršće.

Oni dokazuju i rade samo po hadisima Buharije i Muslima, a poistovjećuju propis ženskog djeteta sa muškim analogijom (kijasom), tj. da nema razlike između mokraće jednog i drugog.

Hadisi ukazuju da je prvi stav učenjaka, u kojem se pravi razlika između čišćenja mokraće muškog i ženskog djeteta, najbliži ispravnom, a Allah zna najbolje.

Mudrost i smisao ovog propisa

Neki učenjaci su govorili i o mudrosti i smislu ovog propisa. Kaže Ibn el-Kajjim (I'alamu el-muvekki'in, 2/59) da se pravi razlika u ovom propisu između muškog i ženskog djeteta zbog tri stvari: 1- zato što se muško dijete više nosi u naručju od ženskog, pa je otežano pranje njegove mokraće, 2- što se mokraća muškog rasprši na sve strane za razliku od ženskog (kada ne nose odjeću) i 3- mokraća ženskog je nečistija i prljavija od muškog.

Dok prenosi Ibn Madže od Ebu el-Jemana el-Misrija da je pitao imama Šafiju zašto je ova razlika u propisu muškog i ženskog djeteta, kada je mokraća i jednog i drugog ista? On je odgovorio: „Jer je mokraća muškog od vode i gline, a mokraća ženskog od mesa i krvi“. Zatim je pojasnio da misli na osnovu stvaranja muškarca i žene, jer je žena stvorena od kratkog Ademovog rebra a Adem od gline.

Ve billahi tevfik.

Na pitanje odgovorio dr. Zijad Ljakić – zijad-ljakic.com