DA LI JE OTVARANJE MESDŽIDA MIMO IZ-a ODVAJANJE OD DŽEMATA I PRAVLJENJE FITNE?

Alejkumusselam.

Odgovor na ovo pitanje zahtijeva da se baci pogled na nekoliko različitih podpitanja.

Osnov u pravljenju i izgradnji mesdžida

Mesdžid na arapskom jeziku znači mjesto činjenja sedžde, te zbog toga što je sedžda najuzvišenija radnja u namazu mjesto gdje muslimani klanjaju i obavljaju druge ibadete
nazvano je tim imenom.

U šerijatskoj terminologiji mesdžid je svako mjesto na Zemlji, jer je u hadisu mutefekun alejhi došlo: “Zemlja mi je učinjena mesdžidom i sredstvom za čišćenje“.

A u užem šerijatskom značenju učenjaci definišu mesdžid da je to mjesto koje je izašlo iz privatnog vlasništva i postalo izdvojeno mjesto za obavljanje  namaza, ibadeta i drugih šerijatom dozvoljenih radnji. Kaže Uzvišeni: “Zaista mesdžidi Allahu pripadaju i ne dovite pored Allaha nikoga drugog“ (El-Džin, 18).

Iz ove definicije se razumije da je pravi mesdžid onaj koji je uvakufljen, tj. onaj koji  je postao vlasništvo Allaha (u prenesenom smislu jer sve što postoji je vlasništvo Allaha) ili vlasništvo svih muslimana, shodno razilaženju učenjaka po ovom pitanju, svejedno pod kojoj administrativnoj upravi bio, poput ministarstva, vakufa,  udruženja, organizacija i slično, ili ne bio pod ni pod jednoj upravi.

Učenjaci se razilaze da li se musalla za klanjanje bajrama (musalla el-‘id), kao i musalla u kojoj se klanja beš vakat a koja nije uvakufljena (tj. privremeno mjesto za klanjanje farz namaza) ubrajaju i smatraju mesdžidom u šerijatskom smislu, tj. mesdžid za kojeg važe propisi uvakufljenih mesdžida. Neki od tih propisa su: klanjanje tehijetul mesdžida, pokuđenost ili zabrana recitovanja poezije, oglašavanja izgubljenih stvari, kupovina i prodaja, izvršavanje šerijatske kazne i slično.

Mesdžidi su najbolja mjesta na Zemlji jer se u njima veliča Allah, čini Mu se ibadet, klanja namaz, uči Kur'an, poučava propisima vjere i slično, a što ukazuje da je ustvari mesdžid prva i osnovna škola u Islamu.

Sa druge strane u hadisu kojeg bilježi Muslim od Ebu Hurejre, radijallahu anhu, je došlo da su mesdžidi najdraža mjesta Uzvišenom Allahu, kaže Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem: “Najdraža mjesta Allahu su mesdžidi a najmrža mjesta Allahu su pijace (dućani, trgovine)“.

Za mesdžide su vezani mnogi šerijatski propisi, od načina uvakufljenja, do dozvoljenih i zabranjenih radnji unutar mesdžida, a što je tema za sebe i nije cilj obrade ovog teksta.

Ono što je bitno napomenuti na ovom mjestu je naredba Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, da se grade mesdžidi u mjestima gdje žive muslimani.

Naime, u hadisu od Aiše, radijallahu anha, se prenosi da je ona rekla:“Naredio je Allahov Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem, da se grade (otvaraju i prave) mesdžidi u naseljenim mjestima, da se čiste i da se mirišu“. Hadis bilježe Ebu Davud, Tirmizi i Ahmed, a vjerodostojnim su ga ocijenili Ibn Huzejme, Albani, Šuajb Arnaut i drugi.

Ovaj hadis ukazuje na propisanost građenja, pravljenja i otvaranja mesdžida, bili oni privremeni ili uvakufljeni, u svim naseljenim mjestima kako bi se mještani tih mjesta okupljali pet puta dnevno radi namaza, ibadeta, učenja vjere i svega drugog što se radi u mesdžidima.

Prema tome, mi u našim krajevima na Balkanu smo obavezni da shodno mogućnostima gradimo i otvaramo džamije i mesdžide (uvakufljene ili privremene) u svakom dijelu grada, sredine, zaseoka ili sela, svugdje gdje ima potrebe da se klanjaju u džematu farz namazi.

Je li dozvola i saglasnost IZ-a za otvaranje mesdžida uvjet valjanosti ili dozvoljenosti otvaranja istog?

Nema u šerijatskim argumentima Kitaba, Suneta, idžma, kijasa i drugih šerijatskih izvora koji ukazuju na obavezu ili uslov traženja dozvole i saglasnosti za otvaranje mesdžida od bilo koje islamske institucije bila ona hilafet, imamet, vilajet, ministarstvo vjerskih poslova, ministarstvo vakufa i slično, a kamoli od udruženja, organizacija, vjerskih zajednica, mešihata i slično.

A ono što postoji u muslimanskim zemljama od institucija ili odjela unutar nekih institucija koje se bave planiranjem, izgradnjom, održavanjem i renoviranjem džamija i mesdžida i uređivanjem vjerskih aktivnosti unutar mesdžida, sve to se čini sa ciljem što boljeg, lakšeg i efikasnijeg administrativnog uređenja mesdžida. A to ne znači da ako je neko uvakufio, napravio ili otvorio mesdžid mimo dozvole i saglasnosti ovih institucija, od kojih u osnovi to nije ni obaveza tražiti ili dobiti, da njegov mesdžid nije mesdžid u šerijatskom smislu, da ga nije bilo dozvoljeno otvoriti, niti u njemu raditi, a kamoli da to predstavlja pravljenje razdora i fitne ili još odvajanje od džemata muslimana.

Ko tumači da je otvaranje mesdžida mimo spomenutih institucija koje se bave pitanjem mesdžida pravljenje razdora i fitne ili odvajanje od džemata muslimana, on u najmanju ruku svjesno ili nesvjesno miješa razne pojmove, šerijatsku terminologiju i tumačenje ovih pitanja, a da ne kažem da priča bez znanja, u protivnom neka dođe sa šerijatskim argumentima koji potvrđuju takva tumačenja.

U islamskom svijetu u mnogim muslimanskim zemljama ovo pitanje se uglavnom ne zloupotrebljava od strane vjerskih institucija kojima je povjeren emanet upravljanjem mesdžida.

Tako imamo u Egiptu prizor da razni islamski džemati, poput selefijskog Ensarussune, ihvanijskog Ihvanul-muslimin i mnogih drugih, da grade, otvaraju i djeluju u “svojim“ mesdžidima koji nisu pod Ministarstvom vakufa koje inače vodi brigu o mesdžidima. Slična stvar je u Saudijskoj arabiji da, recimo dawetsko-humanitarna institucija Er-Radžihi gradi, otvara i upravlja mesdžidima koji nisu pod općom upravom mesdžida Ministarstva islamskih poslova. Nije mi poznato da je zbog ovakvog otvaranja mesdžida pokretana rasprava ili šerijatska upitnost ovih mesdžida, a da i jest ibret je u šerijatskim dokazima.

Je li IZ predstavlja džemat u šerijatskom smislu od koga se nije dozvoljeno odvajati

O ovom pitanju sam detaljnije pisao u nekoliko navrata, pa koga zanimaju detalji može se vratiti na sljedeći link:
http://www.zijadljakic.com/index.php?option=com_content&view=article&id=453:je-li-ispravan-ikamet-kako-se-ui-kod-nas&catid=47:namaz-u-islamu&Itemid=53

Rezime govora o ovoj temi je sljedeći:

Od temelja ove vjere i njenih najuzvišenijih ciljeva je jedinstvo i zajedništvo, tj. očuvanje džemata, a odbacivanje razilaženja i frakcionaštva, na ovo ukazuju jasni i nedvosmisleni šerijatski tekstovi Kur'ana i Sunneta. Takođe, muslimani su obavezni da slijede džemat, međutim, ovde je bitno znati ispravno tumačenje i razumijevanje šerijatskog pojma “DŽEMAT” kojeg smo obavezni slijediti.

Mnogi učenjaci su sakupili, analizirali i studirali sve šerijatske tekstove, rivajete i stavove učenjaka selefa koji govore o terminu “DŽEMAT”, njegovom značenju, tumačenju i poimanju. Rezultat ovih istraživanja je da ima pet mišljenja učenjaka oko značenja termina “DŽEMAT MUSLIMANA”, a sva ta mišljenja su zasnovana na tekstovima Kur'ana i Sunneta:

Prvo mišljenje: da je džemat “es-sevadul-e'azamu” (kao što je došlo u vjerodostojnom hadisu) od sljedbenika Islama. Jezičko značenje “es-sevadul-e'azam” je većina ljudi, međutim, značenje “es-sevadul-e'azama” nije džemat većine običnih muslimana ili džemat onoga na čemu je većina muslimana, nego su to učenjaci pa makar ih bilo malo a obični ljudi ako se raziđu sa učenjacima oni se smatraju onima koji su se odvojili od džemata i od “es-sevadul-e'azama”. A ako se obični ljudi slože sa učenjacima to im je svakako vadžib i vjerska obaveza.

Drugo mišljenje: da su džemat imami mudžtehidi.

Treće mišljenje: da su džemat ashabi Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem.

Četvrto mišljenje: da je džemat sve ono na čemu su se složili sljedbenici Islama, tj. idžmau učenjaka, odnosno to su sva šerijatska pitanja oko kojih postoji konsenzus učenjaka.

Peto mišljenje: da je džemat zajednica muslimana koja se okupi oko nekog imama, tj. vođe ili vladara.

Zatim učenjaci koji su istraživali ovo pitanje su saželi ovih pet mišljenja na dva mišljenja, jer se uistinu prva četiri mišljenja svode na jedno te isto. Ta dva mišljenja su:

• Prvo: da je džemat ono na čemu je Ehli sunne vel-džema'a od slijeđenja istine i ostavljanja novotarija u vjeri, a to je ustvari Istina koju je vadžib slijediti. Ovo tumačenje obuhvata značenje četiri spomenuta mišljenja: da je džemat “es-sevadul-e'azamu”, da je džemat ono na čemu su imami i mudžtehidi, da su džemat ashabi Allahovog Poslanika, sallallahu alejhi ve sellem, i da je džemat idžma (konsenzus) učenjaka.

• Drugo: da je džemat zajednica muslimana koja se okupi oko nekog imama, tj. vođe ili vladara, sukladno Šerijatu.

Prvo značenje džemata, tj. da je on Istina koju je vadžib slijediti, je džemat u kojem su svi muslimani obavezni biti ma gdje živjeli. Njihova privrženost džematu je onolika koliko su svoj život uskladili sa istinom koja je došla u

Plemenitom Kur'anu i vjerodostojnom sunnetu a koju nam pojašnjavaju imami (učenjaci), mudžtehidi, koje smo obavezni slijediti, svejedno bilo to u oblasti akide, fikha (pravnih propisa i normi) ili ahlaka. A skretanje od istine i slijeđenje novotarija (akidetskih i fikhskih) predstavlja cijepanje džemata, frakcionaštvo i zabranjeno podvajanje.

Drugo značenje džemata, tj. da je džemat zajednica muslimana koja se okupi oko nekog imama (tj. vođe ili vladara) sukladno Šerijatu, na ovo značenje se odnose oni šerijatski tekstovi koji govore o obavezi držanja džemata pod kojim se misli na pokornost imamu (vladaru), zabrani nepokornosti, razilaženja, dizanja pobune (tzv. hurudža) protiv njega i slično.

Sada ostaje još da se utvrdi da li je Islamska zajednica BiH DŽEMAT u jednom od dva spomenuta značenja.

A da bi to utvrdili najprije treba obrazložiti činjenično stanje i status Islamske zajednice unutar sekularne države Bosne i Hercegovine. Činjenica je da je pravni status Islamske zajednice unutar sekularne države Bosne i Hercegovine da je ona zajednica, ustanova i organizacija vjernika, utemeljena sukladno vlastitim propisima, naučavanjima, vjerama, tradicijama i praksom, kojoj je priznata pravna sposobnost (status pravnog lica), da je odvojena od države i nije priznata kao državna vjera i da je od strane države dozvoljeno da 300 punoljetnih građana osnuje novu islamsku zajednicu pod određenim uslovima navedenim u Zakonu.

Na osnovu ovoga, drugo značenje šerijatskog termina DŽEMATA, tj. da je džemat zajednica muslimana koja se okupi oko nekog imama, tj. vođe ili vladara, sukladno Šerijatu, se ne može odnositi na Islamsku zajednicu u BiH.

Zato što Islamska zajednica ne predstavlja imama vladara muslimana u ovoj sredini, jer ona nema ni sudsku ni izvršnu ni zakonodavnu vlast, nego je samo ustanova, zajednica i organizacija koja ima status pravne osobe a koja se brine, organizuje i upravlja vjerskim pitanjima muslimana na ovim prostorima. A muslimanski imam, vladar ili namjesnik na kojeg se odnose šerijatski tekstovi je osoba koja ima vlast u svojim rukama, ima vojsku, državni aparat i sve što je potrebno za vođenje države.

Ovo znači da se šerijatski tekstovi koji obavezuju muslimane na poslušnost vladaru imamu i upućuju na zabranu odvajanja od tog džemata ne odnose na Islamsku zajednicu, te da razilaženje i neslaganje sa Islamskom zajednicom i odvojeni rad za Islam, mimo nje, ne predstavlja zabranjeno rušenje džemata i cijepanje jedinstva muslimana.

A što se tiče prvog značenja džemata, tj. da je džemat ono na čemu je Ehli sunne vel džema'a od slijeđenja istine i ostavljanja novotarija u vjeri, tj. Istina koju je vadžib slijediti svakom muslimanu i svakoj organizaciji i džematu,

Islamska zajednica u BiH se ne može pohvaliti po mnogim pitanjima u slijeđenju džemata, tj. istine.

Naime, od stvari koje se sa pravom mogu prigovoriti Islamskoj zajednici su:

• slijeđenje maturidijskog akidetskog pravca u Akidi (nastalog u 4. stoljeću po Hidžri), a to nije akida Ehli sunne vel džema'a, na toj akidi nisu bili imami četiri mezheba, niti selef ovog Ummeta niti ashabi i Poslanik, sallallahu alejhi ve sellem,

• sufizam i sufijski tarikati sa svim njihovim devijacijama i novotarijama a koji su našli dobar oslonac i dobro utočište u okrilju IZ-a, kako na terenu tako i u vjerskim školama,

• širkovi (veliki i mali) i novotarije koje se rade na kaburovima i oko kaburova,

• novotarska dovišta poput Ajvatovice i slično i sve ono što se radi na njima a od čega je ova uzvišena vjera čista,

• novotarski ibadeti poput sedmina, četeresnica, mevluda i slično, sa kojima izvorni hanefijski mezheb nema ništa, i mnoge druge stvari.

Iz ovoga proizilazi da ne samo da IZ u BiH nije džemat u šerijatskom značenju te riječi, nego da se ona udaljila od džemata Istine i da se treba vratiti u džemat, a sljedbenici izvornog Islama su u džematu jer slijede ono na čemu je Ehli sunne vel džema'a od slijeđenja istine i ostavljanja novotarija u vjeri, tj. Istine koju je vadžib slijediti svakom muslimanu i svakoj organizaciji i džematu. Znači, IZ sa svojim pogrešnim tumačenjem Islama u mnogim segmentima i praktikovanjem raznoraznih novotarija se odvojila od džemata, a sljedbenici izvornog Islama su oni koji su u džematu. Pa se tako ne može njima prigovarati da se odvajaju od džemata i da prave fitnu sa otvaranjem mesdžida i bilo kojim drugim aktivnostima koje čine mimo institucija ili saglasnosti i dozvole Iz-a.

Prema tome, ni jedno ni drugo šerijatsko značenje džemata, kojeg je obaveza slijediti i nije dozvoljeno odvajati se od njega, ne odnosi se na Islamsku zajednicu u BiH. A to znači da djelovati i raditi vjerske aktivnosti van institucija Islamske zajednice, poput otvaranje mesdžida, držanja hutbi, distribucije kurbana, organizovanje Hadždža i Umre, vjerskih kurseva, predavanja, seminara, simpozija i slično, otvaranja islamskih organizacija, udruženja i fondacija, vjerskih škola na raznim nivoima, štampanja i distribucije islamskih časopisa, knjiga, brošura i slično, sve ovo ne predstavlja rušenje džemata muslimana niti cijepanje njihovog jedinstva a ni sijanje razdora unutar muslimanske zajednice.

Islamska zajednica u BiH, sa šerijatske strane, nema pravo monopola nad vjerskim aktivnostima i tumačenju islama na ovim prostorima jer ona nije džemat u šerijatskom smislu kojem je vadžib biti pokoran i od koga je zabranjeno odvojiti se i raditi islamske aktivnosti.

Rezime

Nakon svega spomenutog može se konstatovati i reći bez ikakve sumnje i dvojbe: da u izgradnji i otvaranju mesdžida mimo IZ-a, tj. bez njihove dozvole i saglasnosti, nema šerijatskog spora jer nije uslov valjanosti izgradnje i otvoranja istih saglasnost neke vjerske institucije. Takođe, izgradnja i otvaranja mesdžida mimo IZ-a nije sijanje fitne niti cijepanje džemata, jer IZ u BiH nije džemat u šerijatskom smislu te riječi od kojeg je zabranjeno odvajati se i djelovati mimo njega, nego je gorka istina da se sam IZ treba vratiti u džemat koji slijedi Istinu.

Čak šta više, da bi stvar bila jasnija treba naglasiti da misionari i daije koji pozivaju u izvorni Islam i šire ga na našim prostorima i njihovi sljedbenici trebaju imati “svoje“ mesdžide i svoje objekte za dawetske aktivnosti preko kojih će ljudima dostavljati ispravno razumijevanje vjere. A ovo je potrebno zbog sljedećih stvari:

– Zato što u osnovi izgradnja i otvaranje mesdžida sa šerijatske strane nije uslovljena dozvolom bilo koje institucije.

– IZ u BiH nije džemat u šerijatskom smislu te riječi od koga se nije dozvoljeno odvajati bilo otvaranjem mesdžida ili bilo kojom drugom aktivnošću.

– Djelovanje i rad mimo IZ-a ne samo da nije cijepanje džemata, pravljenje fitne i sijanje razdora, nego je to šerijatska potreba jer se drugačije ne mogu popravljati akidetsko-fikhske devijacije raširene među muslimanima naših prostora niti širiti ispravno poimanje Islama.

– Činjenica je da IZ zabranjuje djelovanje unutar svojih institucija daijama izvornog Islama koje naziva pogrdnim imenim “vehabijama“, a u slučajevima dozvole to je svedeno na nemogućnost bilo kakve promjene, pa tako ako daije i sljedbenici izvornog Islama ne budu imali “svoje“ mesdžide i svoje objekte za dawetske aktivnosti njihova dawa će se postepeno ugasiti, ili izgubiti ili promijeniti tok i smijer.

– Naravno, ovakvi objekti bili oni mesdžidi, islamski centri ili slično trebaju biti vođeni od strane učenih, sposobnih, kompetentnih i izgrađenih islamskih ličnosti a ne od strane priučenih daija, ili avanturista željnih bunta, pobune i suprostavljanja drugome.

– Otvaranje mesdžida i objekata za potrebe dawe od strane nosioca izvornog Islama ne smije bit cilj sam po sebi, nego se mora voditi računa o mjestu, načinu i potrebi otvaranja mesdžida.

– Takođe, otvaranje mesdžida ili objekata za potrebe dawe od strane nosioca izvornog Islama ne smije da preraste u svoju suprotnost, tj. da oni budu centri novog novotarskog i pogrešnog tumačenja Islama, poput pretjerivanja u tekfiru ili davanja olakšica ili mudrog prešućivanja devijacija, negativnosti i nakaradnog tumačenja vjere.
Ve billahi tevfik.

Na pitanje odgovorio dr. Zijad Ljakić – zijad-ljakic.com